به گزارش قم نا ، قم، شهری زیارتی است که سالانه از حدود 20 میلیون مسافر، زائر و توریست پذیرایی می‌کند. آنچه در نگاه اول از نظر هر شخصی که به قم یا هر شهر دیگری ورود می‌کند، سیما و نمای شهری است.
نمای شهری قم مخصوصاً خیابان‌های اصلی آن در بسیاری نقاط متشکل از بافت‌های قدیمی و فرسوده است که در نگاه اول نمای مناسبی از شهر به مسافران نمی‌دهد.
خیابان آذر، چهار مردان، ارم و بسیاری دیگر از خیابان‌های اصلی قم با قدمت تاریخی که دارند، هنوز به همان شکل قدیمی خود دیده می‌شوند؛ در بسیاری از کوچه و خیابان‌های شهر قم نیز شاهد آثار تاریخی با قدمت چند صدساله هستیم که مجموعه مدیریت شهری قم اهمیت چندانی به آن‌ها نداده و تبدیل به مخروبه و محل تجمع زباله‌ها شده‌اند.
بی اعتنایی مدیریت شهری قم به حفظ آثار تاریخی مانند خانه توکلی
یکی از این اماکن خانه تاریخی توکلی است. این خانه 570 مترمربع مساحت دارد و در بافت قدیمی خیابان آذر و کوی چهل اختران واقع شده است، این خانه تاریخی در سال 1380 ه.ش در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده اما عزم جدی برای نگهداری و احیای بافت آن صورت نگرفته است.
تبدیل این خانه به موزه عاشورا موضوعی بود که 2 سال پیش توسط مسئولان وقت شهرداری قم اعلام شده بود. با توجه به اینکه این خانه تاریخی در محله چهل اختران قم واقع شده و بزرگ‌ترین دسته عزاداری قم یعنی دسته چهل اختران نیز در این محدوده واقع است این تصمیم می‌توانست آثار مناسبی داشته باشد.
اما پس از گذشت 2 سال مشکلات مربوط به تملک آن حل نشده و خانه تاریخی توکلی از ضروریات اولیه نگهداری از اماکن تاریخی هم برخوردار نیست.
خانه‌ای که روزگاری مجالس باشکوه عزاداری سرور و سالار شهیدان امام حسین (ع) در آن برپا می‌شد و همه قدیمی‌ترهای شهر قم برای یک‌بار هم شده در آن حضور داشتند، امروز تبدیل به خانه مخروبه‌ای شده که تنها نشانه آن از آثار تاریخی بودنش تابلو سبز رنگ ثبت اثر تاریخی است.
رویکرد مدیریت شهری قم به آثار تاریخی علمی و عملی نیست
مصطفی سعادت طلب با اشاره به عدم وجود عزم جدی در نگهداری از اماکن تاریخی شهر قم اظهار داشت: تنها اقدامی که در این زمینه صورت گرفته تعیین خطوطی برای نمایش بافت فرسوده شهری قم است.
رئیس کمیسیون امور زیربنایی شورای شهر قم با اشاره به اینکه برنامه اجرایی و عملیاتی در این زمینه وجود ندارد افزود: مدیریت شهری قم هنوز به این ضرورت نرسیده که باید برنامه مدونی در این زمینه وجود داشته باشد.
وی با اشاره به اینکه خانه توکلی قم در بحث تملک با مشکلاتی مواجه است، بیان کرد: شهرداری چند باری برای تملک آن اقدام کرده اما هنوز اتفاق مثبتی صورت نگرفته است.
سعادت طلب با اشاره به اینکه مشکلات مربوط به بناهای تاریخی و ارزشمند در قم زیاد است گفت: مدیریت شهری قم هم اطلاع و شناخت و هم اعتقادی به اصلاح عملکرد در این زمینه ندارد.
رئیس کمیسیون امور زیربنایی شورای شهر قم با بیان اینکه معماری و شهرسازی در شهر قم موضوع غریبی است تصریح کرد: بافت ارزشمند قم به موضوع بی‌ارزشی برای مسئولان تبدیل شده است و به راحتی ضوابط شهرسازی را در این موضوعات می‌فروشیم.
وی با اشاره به اینکه حلقه‌های مختلفی در این موضوع نقش دارند بیان کرد: شهرداری، سازمان نظام مهندسی و راه و شهرسازی حلقه‌هایی هستند که باید با همکاری هم برای حل مشکلات اقدام کنند.
سعادت طلب با بیان اینکه شهرداری دغدغه‌هایی دارد که آن را از رسیدگی به این امور باز می‌دارد افزود: نظام مهندسی قم طرح‌هایی را می‌دهد اما کار معماری به دست کسانی انجام می‌شود که مهارت لازم را در این زمینه ندارند و متخصص نیستند.
رئیس کمیسیون امور زیربنایی شورای شهر قم گفت: پیش از این جلساتی برای آسیب شناسی مشکلات بافت فرسوده قم انجام شده بود که یک سالی می‌شود اقدامات و جلسات متوقف شده است، برای حل مشکلات نیاز به احیای دوباره کمیته‌ای در این زمینه وجود دارد.
بخش خصوصی برای بازسازی و احیای اماکن تاریخی همکاری کند
همچنین عیسی رضایی درباره نحوه نظارت سازمان اوقاف قم در مورد نگهداری اماکن تاریخی اظهارداشت: آثار تاریخی قم به چند نوع تقسیم می‌شود و تنها بخشی از آن‌ها در اختیار ما قرار دارد.
مدیرکل میراث فرهنگی و صنایع گردشگری استان قم با بیان اینکه مرمت و احیای اماکن در تصرف آسان‌تر است افزود: برخی از اماکن در اختیار اوقاف و شهرداری است که کم و بیش با آن‌ها هماهنگ هستیم اما برای نگهداری آن‌ها با مشکلاتی روبه‌رو هستیم.
وی با اشاره به اینکه اماکن تاریخی به‌ویژه خانه‌های تاریخی قم در اختیار بخش خصوصی قرار دارند بیان کرد: دولت برای تشویق بخش خصوصی در این زمینه 50 درصد از هزینه‌های بازسازی را پرداخت و مابقی توسط مالک تأمین می‌شود.
رضایی بابیان اینکه خانه تاریخی در روستای تاج خاتون و خانه شاکری در قم از مواردی هستند که به‌تازگی بازسازی‌شده‌اند افزود: این اقدامات با مشارکت بخش خصوصی انجام‌شده است.
مدیرکل میراث فرهنگی و صنایع گردشگری استان قم تصریح کرد: آمادگی داریم با مشارکت و ارائه تسهیلات بلاعوض اماکن و خانه‌های تاریخی را بازسازی کنیم.
وی افزود: تبدیل اماکن تاریخی به مراکز اقامتی، توریستی، مهمان‌پذیرها و مراکز فرهنگی از برنامه‌هایی است که میراث فرهنگی قم از آن استقبال می‌کند و آمادگی همکاری با مالکان بخش خصوصی راداریم.
رضایی خاطرنشان کرد: متأسفانه ازجمله مشکلاتی که برای ارائه خدمات و نگهداری و بازسازی اماکن تاریخی وجود دارد این است که برخی اماکن در اختیار وراث قرار دارد و تعداد زیاد ورثه و گاهی طمع زیاد آن‌ها سبب می‌شود، نتوانیم اقدام مناسبی انجام دهیم.
مدیرکل میراث فرهنگی و صنایع گردشگری قم بابیان اینکه اعتقادداریم بناهای تاریخی باید حفظ شوند گفت: خانه تاریخی توکلی ازجمله اماکنی است که نیاز به ترمیم و بازسازی دارد و میراث فرهنگی به امور مربوط به آن رسیدگی می‌کند.
هویت تاریخی قم در گرو اجرای قوانین و همکاری بخش خصوصی
خانه تاریخی توکلی تنها اثر تاریخی قم نیست که نیازمند رسیدگی و بازسازی است. اماکن دیگری نیز وجود دارند که باید برای نگهداری از آن‌ها اقدامات لازم انجام شود.
تنها وجود قوانین شرط کافی برای بهسازی اماکن تاریخی نیست بلکه باید مسئولان امور مربوط به خود را به‌درستی انجام دهند و در مناطقی که مشکلاتی در زمینهٔ تملک وجود دارد، ورود کرده و به بهانه عدم رضایت ورثه و یا انواع دیگر مشکلات از زیر مسئولیت خود شانه خالی نکنند.
هویت تاریخی هر شهر با مراقبت از یادگارهای مردم قدیم آن شهر به آینده منتقل می‌شود که این موضوع به‌خوبی اهمیت تدوین قوانینی که ضمانت اجرایی در خصوص آن وجود داشته باشد را گوشزد می‌کند.
منبع : تسنیم
