به گزارش پایگاه اطلاع رسانی خبرقم (قم نا)، نزدیک به 15 سال است که کشور ایران با اقلیم گرم و خشک در خشک‌سالی به سر می‌برد که کارشناسان سه عامل عمده رشد جمعیت، کشاورزی سنتی، مدیریت بد و عطش توسعه را عوامل اصلی در خشک‌سالی و مسئله بحران آب می‌دانند.
سال گذشته نیز یکی از روزنامه‌های آمریکایی در تحلیلی اعلام داشت که ایران در بین 24 کشور قرار دارد که وضعیت آب در آن‌ها خطرناک شده است این روزنامه در این گزارش بحران به وجود آمده را ناشی از برنامه‌ریزی نادرست در حوزه‌های مختلف آبی عنوان کرده بود.
البته خشک‌سالی به وجود آمده علاوه بر کاهش بارندگی‌ها در فصل‌های مختلف دلایل متعدد دیگری نیز دارد، با توجه به آمارهای اعلام‌شده در ایران مصرف خانگی مردم از آب‌های زیرزمینی تنها هشت‌تا هفت درصد است که رقم چندان بالایی محسوب نمی‌شود و حتی اگر مردم صرفه‌جویی نیز کنند صرفاً رقم بسیاری پایینی از آب کشور نجات پیدا می‌کند، اما در مقابل متأسفانه بخش کشاورزی نزدیک به 95 درصد از آب کشور را به مصرف می‌رساند اگرچه برخی از صاحب‌نظران این رقم را 85 درصد نیز عنوان می‌کنند اما به نظر سهم 95 درصدی به دلیل افت و عقب‌ماندگی صنعت کشاورزی و هدر رفت در این بخش می‌تواند صحیح‌تر باشد.
از طرفی این میزان مصرف در حالی مطرح می‌شود که تنها 12 درصد مساحت ایران زیر کشت می‌رود اما متأسفانه در سال‌های اخیر تلاش‌های چندان مفیدی برای مهار بی‌رویه آب در بخش کشاورزی انجام‌نشده است و سازمان محیط‌زیست سرعت استفاده از منابع آب زیرزمینی در ایران را در قیاس با استاندارد جهانی سه برابر تخمین زده و برداشت‌های بی‌رویه را عامل خشکیدن دشت‌های ایران عنوان کرده است.
در این میان عدم استفاده از تکنولوژی‌های برتر در آبیاری و همچنین حفر چاه‌های غیرمجاز و برداشت‌های بی‌رویه از سفره‌های زیرزمینی و از طرفی کمبود بارندگی در زمستان تنها بخشی از مشکلاتی است که در حوزه‌ای آب استان وجود دارد.
موضوع دیگری که بسیار بااهمیت است، شبکه انتقال آب در کشور است که به اذعان بسیاری از کارشناسان فرسوده است و عدم رسیدگی به این شبکه هدر رفت 35 میلیارد مترمکعبی را به دنبال دارد، طبق یکی از گزارش‌های اعلام‌شده از سوی شرکت آب و فاضلاب، تا تاریخ شهریورماه سال نودوچهار 40 درصد از شبکه آب کشور فرسوده اعلام‌شده، موضوعی که اصلاح شبکه‌های آب در کل کشور را به‌نوعی ضروری و فوری قلمداد می‌کند.
درعین‌حال بحران آب به دلایل اعلام‌شده کل کشور را فراگرفته است و رفته‌رفته نیز با وجود خشک‌سالی و عدم بارندگی‌های مناسب وضعیت پایدار و حتی بدتر خواهد شد، استان قم نیز ازجمله استان‌هایی است که در سال‌های اخیر با این معضل روبرو بوده و حتی در مواقعی کمبود آب شرایط بحرانی را به وجود آورده است.
اگرچه از سوی سازمان هواشناسی استان قم اعلام می‌شود که در سال جاری افزایش بارندگی داشته‌ایم و میزان بارندگی در سال زراعی جاری 85 میلی‌متر است درحالی‌که در سال گذشته 54 میلی‌متر اعلام‌شده است اما این میزان بارندگی در صورتی که زیرساخت‌های انتقال آب و همچنین برداشت‌های غیرمجاز و صنعت کشاورزی به‌روز نشود نمی‌تواند تأثیر چندان بر مهار خشک‌سالی در استان خشک و کویری مانند قم داشته باشد.
امنیتی شدن مسئله آب باعث شده است که مسئولان دولتی نیز در واکنش‌هایی نسبت به کمبود آب هشدار می‌دهند، سید مهدی صادقی استاندار قم ازجمله کسانی است که استان تحت مسئولیتش با کمبود آب دست و پنجه نرم می‌کند، موضوع آب را یک مسئله بحرانی و حاد می‌داند که امروز کل کشور با آن درگیر است.
وی می‌گوید: در حال حاضر بحران آب به یک مسئله امنیتی تبدیل‌شده است که باید تلاش کنیم درزمینهٔ تعادل سازی و جداسازی آب در بخش کشاورزی و شرب برنامه‌هایی را تدوین و اجرا کنیم.
صادقی مشکلات کم آبی و خشک‌سالی را بحرانی غیرقابل‌انکار دانسته و می‌گوید: باید از امروز به فکر آیندگان بود، ما در برابر آیندگان موظف هستیم و باید منابع طبیعی را به درستی مورداستفاده قرار دهیم.
این موضوعات در حالی مطرح می‌شود که در گزارش‌های سازمان ملل نیز بر بحران کم آبی و امنیتی شدن این موضوع بسیار تأکید شده است و در این گزارش‌ها آمده که کم آبی می‌تواند فقر و حیات انسان‌ها را به دنبال داشته باشد و عامل جنگ باشد زیرا آب منبع امنیت غذایی است.
عبدالحمید توکلی بینا مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب قم نیز از دیگر کسانی است که بارها از کمبود آب و لزوم صرفه‌جویی در این حوزه گفته است.
وی نسبت به یک قرن گذشته افزایش جمعیت کره زمین را دو برابر عنوان می‌کند و به این موضوع اشاره دارد که در پی این افزایش جمعیت‌ها تقاضای آب شش برابر شده و که عدم توازن در ایجاد بحران تأثر گذار است.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان قم شهریورماه سال جاری اعلام کرد که 546 شهر در تنش آبی قرارگرفته‌اند و در استان قم بسیاری از رودخانه خشک و آب‌ها شورتر شده است از طرفی آب‌های زیرزمینی نیز کم و کم‌تر شده است، این در حالی است که تابستان سال جاری به‌شدت در شهرهایی مانند تهران بحران آب احساس شد و حتی چندین بار صحبت از جیره‌بندی آب به میان آمد.
با این حال در شرایطی که کشور در خشک‌سالی قرار دارد و شهرهای خشک، سال آب چندان خوبی را تجربه نکرده‌اند و کارشناسان و صاحب‌نظران نیز بارها از این بحران سخن می‌گویند، ضرورت صرفه‌جویی در بخش مصرف خانگی و به میزان بالاتر در بخش کشاورزی با به‌روز کردن تکنولوژی‌ها بیش از همیشه احساس می‌شود، اگر برنامه‌ای از سوی سازمان‌ها و نهادهای مربوطه برای شرایط حساس و فصل گرم سال وجود نداشته باشد مشخص نیست که آیا با میزان بارش‌های اخیر می‌توان استانی مانند قم که جمعیتی بالای یک‌میلیون نفر را در خود جای داده است را سیراب کرد یا خیر!
منبع: قم فردا
