به گزارش پایگاه اطلاع رسانی خبر قم ، جلدهای پانزدهم و شانزدهم دانشنامه امام حسین(ع) به منظور دسترسی به اصلی‌ترین متون تاریخی و روایی مربوط به «واقعه عاشورا و مقتل سیدالشهدا (ع)» توسط آیتالله محمد محمدی ری‌شهری تالیف شده است که گزارشی پیوسته و کامل از آن واقعه در این اثر ذکر شده است.
پس از انتشار دانشنامه امام حسین(ع)، در 14 جلد، پیشنهاد شد، اصلی‌ترین متون تاریخی و روایی مربوط به «واقعه عاشورا و مقتل سیدالشهدا (ع)» که گزارشی پیوسته و کامل از آن واقعه ارائه کرده‌اند، در جلدی مستقل در انتهای دانشنامه، تقدیم علاقمندان شود.
این پیشنهاد به دلیل آن که پژوهشگران را با سیر تحول تاریخی گزارش‌ها و نیز جزئیات و ترتیب حوادث کربلا از منظر متون کهن آشنا می‌کند، پذیرفته شد.
6 مقتل از مهم‌ترین منابع تاریخی و حدیثی عاشورا، به ترتیب جامعیت و اهمیت، در 6 فصل، ضمیمه (پیوست) دانشنامه می‌شود:
فصل یکم. مقتل سیدالشهدا علیه السلام به روایت طبری (م310 ق) در کتاب «تاریخ الطبری»
تاریخ الطبری، نوشته ابوجعفرمحمدبن جریر طبری، یکی از مهم‌ترین منابع تاریخی در تبیین تاریخ اسلام، از جمله واقعه عاشوراست.
نکته بسیار مهم در گزارش طبری از این واقعه، آن است که برخی از مقتل‌ها معتبر و مفقود(مانند مقتل ابومخنف) را در اختیار پژوهشگران قرار می‌دهد و جزئیاتی را از حادثه کربلا ارائه می‌کند که دیگران گزارش نکرده‌اند و هیچ پژوهشگری از آنها بی‌نیاز نیست.
نسخه مورد استفاده از این اثر در اینجا، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، چاپ دارالمعارف قاهره و ترجمه ابوالقاسم پاینده از انتشارات اساطیر تهران است.
فصل دوم. مقتل سیدالشهدا علیه‌السلام به روایت شیخ مفید(م 413 ق) در کتاب «الارشاد»
هرچند مبنای اصلی گزارش شیخ مفید مانند طبری، همان کتاب ابومخنف است ولی تفاوت‌های قابل توجهی در آن وجود دارد.
به طور کلی، گزارش طبری(نویسنده برجسته اهل سنت) و گزارش شیخ مفید(نویسنده برجسته شیعه)، دو منبع کامل و معتبر (و عمدتا متکی بر گزارش ابومخنف) از واقع عاشورایند که خوانندگان را از منابع دیگری با همین سیاق(نظیر انساب الاشراف)، بی‌نیاز می‌سازند.
نسخه مورد استفاده از این اثر، تحقیق مؤسسه آل‌البیت لاحیاء التراث، چاپ انتشارات مهر قم و ترجمه سید هاشم رسولی محلاتی(معاصر)، از انتشارات اسلامیه تهران است.
فصل سوم. مقتل سیدالشهدا(ع)به روایت احمدابن اعثم کوفی در کتاب «الفتوح»
هرچند این کتاب در ردیف منابعی مانند تاریخ الطبری و الارشاد مفید نیست، ولی یکی از منابع کهن و مهم تاریخ عاشورا شمرده می‌شود، زیرا گزارش‌هایی انحصاری دارد و در نگارش‌های پس از آن(به‌ویژه مقتل خوارزمی و الملهوف سید ابن طاووس)، بسیار تاثیرگذار بوده است.
نسخه مورد استفاده از این اثر، تحقیق علی شیری، چاپ دارالاضواء بیروت و ترجمه آقای عبدالهادی مسعودی است.
فصل چهارم. مقتل سیدالشهدا(ع) به روایت سید ابن طاووس در کتاب «الملهوف»
زیبایی و خوش‌دستی متن این مقتل و شخصیت مؤلفش ـ که به زهد و معنویت، شهرت دارد ـ موجب اقبال جامعه شیعی به آن شده است.
نسخه این اثر، تحقیق فارس حسون تبریزیان، چاپ دارالاسوه تهران و ترجمه ابوالحسن میرابوطالبی(1311ـ1383ش)، از انتشارات دلیل ما است.
فصل پنجم. مقتل سیدالشهدا(ع) به روایت شیخ صدوق در کتاب «الامالی»
وی در این کتاب، واقعه کربلا را ضمن احادیث نقل شده از اهل بیت(ع) آورده است.
گزارش شیخ صدوق، در عین کوتاه بودن، نکات قابل توجهی برای پژوهشگران در بر دارد.
نسخه مورد استفاده، از این اثر تحقیق قسم الدراسات الاسلامیه لمؤسسه البعثه، چاپ مؤسسه البعثه تهران، ترجمه محمدباقر کمره ای(1284ـ1374 ش)، از انتشارات اسلامیه تهران است.
فصل ششم. مقتل سیدالشهدا(ع) به روایت ابوالفرج اصفهانی در کتاب «مقاتل الطالبیین»
از جمله دلایل انتخاب این گزارش، قدمت و اعتبار منبع، مستند بودن گزارش ها و ارائه نکاتی نو در عین کوتاهی متن، درباره حوادث عاشوراست.
فصل هفتم. نقش زنان در واقعه عاشورا
با توجه به نقش مؤثر زنان در واقعه عاشورا و این که در دانشنامه امام حسین(ع) به صورت مستقل به آن پرداخته نشده بود، فصل هفتم این دو مجلد(پیوست)، به این موضوع اختصاص پیدا کرد.
نکاتی درباره این دو مجلد
منابع فراوانی، حادثه کربلا را به تفصیل گزارش کرده‌اند اما معیار در گزینش منابع یاد شده، قدمت و اعتبار، جامعیت، پیوستگی مطالب، مرجع بودن برای منابع دیگر و فراوانی استفاده در دانشنامه امام حسین(ع) بوده است.
بسیاری از مطالب این 6 مقتل، در دانشنامه امام حسین(ع)، به صورت پراکنده و در ذیل عنوان‌های مربوط آمده‌اند و یا در پانوشت به آنها اشاره شده است.
برخی از این مطالبی که در این مقتل‌ها آمده‌اند به خاطر اشکال محتوایی یا کم فایده بودن در متن دانشنامه، استفاده نشده‌اند و یا مورد نقد واقع شده‌اند.
از این رو عرضه متن کامل آنها در اینجا، تنها به دلیل فوایدی است که در ارائه متن کامل و پیوسته وجود دارد و هرگز به معنای تایید همه مطالب آنها نیست، چنان که این آثار هم مانند دیگر کتاب‌های تاریخی، گزارش‌های متفاوت و گاه متعارضی از وقایع دارند که در اینجا تلاشی برای حل آنها صورت نگرفته است. البته در متن دانشنامه، ضمن نقدها و توضیحات، پژوهش‌هایی گسترده و درخور در این حوزه‌ها انجام شده است.
ترجمه‌ها به لحاظ سبک، متفاوت هستند و تلاش شده برای رعایت امانت، تصرفی در آنها صورت نگیرد و به جز موارد اندک که اشکال آشکاری داشتند و یا ترجمه‌ای، افزوده‌های غیر ضرور داشت و یا بخشی از متن، ترجمه نشده بود و ترجمه شد تغییر خاصی در آنها صورت نگرفته است.
در ضمن اسناد نقل‌ها و روایات تاریخی از سوی خود مترجمان حذف شده است.
برای اینکه خواننده به راحتی از متن دانشنامه و گزارش‌های تقطیع شده موجود در آن، به متن اصلی این 6 مقتل(با همان تفصیل و پیوستگی) راه پیدا کند، ابتدا متن مقتل‌ها را از همان نسخه چاپی که در دانشنامه استفاده شده، آورده شده و شماره صفحه منبع اصلی( نسخه چاپی مورد استفاده در دانشنامه) را در حاشیه سفید صفحه، درج شده است.
جلد 15 با عنوان دانشنامه امام حسین(ع)، بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ(پیوست‌ها) و جلد 16 بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ(پیوست ها و فهرست‌ها) است.
دو مجلد ( 15 و 16) دانشنامه امام حسین(ع) نوشته آیتالله محمد محمدی ری‌شهری با همکاری سیدمحمود طباطبایی‌نژاد و سیدروح‌الله سیدطبایی، ترجمه عبدالهادی مسعودی، مهدی مهریزی، محمد مرادی و محمد خنیفر زاد به دو زبان عربی و فارسی با تیراژ هزار نسخه جلد سخت و بهای 550 هزار ریال(دو نسخه) از سوی انتشارات دارالحدیث چاپ و منتشر شد.
منبع : فارس
