به گزارش پایگاه اطلاع رسانی خبر قم ، یکی از حوزه‌های مغفول عرصه علوم انسانی و به‌ویژه عرصههای قرآنی تجاری‌سازی آن‌ها و به نوعی تولید محصول عینی به‌واسطه این علوم است. موضوعی که شاید در نگاه اول خیلی‌ها آن را قابل انجام ندانند. در همین رابطه به سراغ سیدحسین اخوان علوی، رئیس پارک علم و فناوری استان قم رفتیم تا به‌عنوان رئیس یکی از بزرگترین پارک‌های علم و فناوری ایران که در عرصه علوم انسانی کار می‌کند با وی گفت‌وگویی داشته باشیم که مشروح آن در ادامه می‌آید:
لطفاً در مورد ساختار پارک‌های علم و فناوری توضیحی بفرمایید:
عنوان وزارت علوم متشکل از سه بخش است یعنی علوم، تحقیقات و فناوری، هر کدام از این سه بخش متولیان میدانی خاصی دارند. علوم، علم و تولید علم بیشتر متوجه دانشگاه‌هاست، تحقیقات و پژوهش متوجه پژوهشگاه‌ها و فناوری متوجه پارک‌های علم و فناوری است.
پارک‌های علم و فناوری به لحاظ ساختاری یک ستاد تخصصی و پشتیبانی دارند. هسته عملیاتی‌شان متشکل از دو بخش است؛ یکی متشکل از مدیریت و امور مؤسسات است و یکی هم متشکل از مراکز رشد. ماهیت کار اینها خیلی با هم متفاوت نیست و لیکن به لحاظ مؤسسات، شرکت‌ها و هسته‌های فناوری که تحت پوشش قرار می‌دهند متفاوت هستند.
مراکز رشد همانطور که اسمش هم روی آن است در واقع برگرفته از اصطلاح انکوباتور Incubator است که برای نوزادان نارس استفاده می‌کنند تا یک مقداری بدنشان قوام و رشد پیدا کند، همین نکته برای مراکز رشد صادق است. به عبارت دیگر مراکز رشد محلی هستند برای رشد، تکامل و قوام یافتن یک هسته فناور یا یک مؤسسه و شرکت نوپا. مراکز رشد در حوزه‌های مختلفی می‌توانند فعالیت کنند بعضی مواقع یک مرکز رشد، مرکز رشد عمومی است. مثلاً ما در پارک قم دو مرکز رشد داریم؛ یکی مرکز رشد واحدهای فناور که تمام هسته‌ها و واحدهای فناور با هر نوع فناوری اعم از پزشکی، شیمی، صنایع، IT، کشاورزی و مکانیک برق می‌توانند در آن مراکز رشد قرار بگیرند.
تاریخچه مرکز رشد علوم انسانی قم
بعضی از وقت‌ها مراکز رشد، خاص می‌شوند؛ از جمله مرکز رشد علوم انسانی پارک علم و فناوری استان قم، که یک مرکز رشد خاص است یعنی مشخصاً در زمینه علوم انسانی کار می‌کند. این مرکز از سال 1391 تأسیس شده و اولین مرکز رشد علوم انسانی در کشور است که مجوز گرفته است. حدود 20 شرکت و هسته فناور تحت پوشش این مرکز رشد هستند؛ مأموریت اصلی‌اش در حوزه فناوری‌های نرم و هویت‌ساز است یعنی از مراکز رشد دیگر متفاوت است.
دوره‌های رشد و پیش‌رشد
در اینجا علوم انسانی و بعضاً علوم اسلامی را داریم که اگر فناوری متخذ از این دو حوزه علمی باشد یعنی از حوزه علوم اسلامی و از حوزه علوم انسانی فناوری تولید شود، این فناوری می‌آید در مرکز رشد علوم انسانی ما و در قالب یک هسته فناور و در قالب یک شرکت در آن مرکز قرار می‌گیرد؛ در آنجا یک دوره پیش رشد دارند که به مدت شش ماه است و یک دوره رشد دارند که به مدت سه سال است. در این فاصله خدمات و تسهیلاتی به این شرکت‌ها داده می‌شود از جمله خدمات آموزشی، خدمات زیرساختی، محل استقرار، خدمات مشاوره، خدمات ارتباطی و تسهیلات مالی با نرخ ارزان و به این ترتیب کمک می‌شود که آن واحد فناور یا آن شرکت بتواند ایده اولیه خودش را به طرح تبدیل کند و طرحش را به یک محصول تبدیل کند و آن محصول را تکمیل کند و نهایتاً آن را تجاری‌سازی کند. این توضیحاتی مختصر و اجمالی در خصوص مرکز رشد علوم انسانی پارک علم و فناوری استان قم بود.
تا بحال به چه محصولات عینی و کاربردی رسیده‌اید؟ تولیدات این مرکز چه چیزهایی بوده است؟
ما چند شرکت خوب داریم. شرکتی داریم که در زمینه بازی‌های کامپیوتری کار می‌کند که تاکنون چند بازی هم در سطح ملی تولید کرده است؛ بازی‌های عملیات انهدام 1 و 2، یا شرکت‌هایی که تلاش کردند در واقع مفاهیم دینی و اسلامی را با هنر اسلامی ترکیب کنند و در قالب یک‌سری محصولاتی مثل قاب‌ها، تابلوها عرضه کنند، ولی بیشتر دنبال این هستند که آن تابلو و قاب یک رسانه‌ای برای آموزش آموزه‌های اسلامی باشد، یا یک مؤسسه‌ای که البته در حال ورود است مؤسسه تبیان با طرح شهر بازی معارفی است و به‌دنبال این است که آموزه‌های اسلامی را با بازی و احیای بازی‌های قدیمی و سنتی در کشور انجام بدهد.
در زمینه‌های قرآنی هم شرکتی داریم تحت عنوان افلاک‌نمای قرآنی پارک. این شرکت در زمینه نجوم کار می‌کند البته نجوم مبتنی بر قرآن، این یکی از شرکت‌هایی است که در پارک مستقر است و در زمینه نجوم و قرآن کار می‌کند.
اولین گام‌ها برای راه‌اندازی مرکز رشد چیست؟
سه چهار ماهی است که به پارک علم و فناوری قم رفته‌ام و خیلی از جزئیات شروع کار اطلاع ندارم. اطلاعات جزئی و دقیقی ندارم که ارائه دهم. پارکی هستیم که هم وزارت علوم و هم معاونت علمی نهاد ریاست جمهوری این انتظار را از ما دارد که ما برویم به سمت اینکه یک پارک تخصصی در زمینه علوم انسانی و اسلامی باشیم. در دستور کار ما هست که به سمت مرکز رشد قرآنی هم برویم. البته امسال این را فعلاً در دستور کار نداریم اما در اهداف بلندمدتمان هست. آماده هستیم که با کمک جهاد دانشگاهی قم، مرکز رشد علوم قرآنی را احداث کنیم. در قم ما پژوهشگاه‌ها و پژوهشکده‌هایی داریم، دانشگاه دارالحدیث و قرآن، دانشگاه علوم قرآنی و پژوهشکده علوم قرآنی را داریم که ظرفیت منحصر به‌فردی است. ظرفیت‌های قرآنی قم به‌ویژه در حوزه پژوهشی زیاد است. در آینده این در برنامه ما هست. اینقدر ظرفیت قرآنی بالاست که نه تنها یک مرکز رشد بلکه مراکز رشد متعددی می‌تواند در زمینه قرآن شکل بگیرد.
اگر به سایت وزارت علوم مراجعه کنید آیین‌نامه‌هایی در خصوص تأسیس مراکز رشد در پارک‌های علم و فناوری دارند و از طریق آن آیین‌نامه‌ها به‌خوبی می‌توان راهنمایی شد و کارها را پیگیری کرد.
در این رابطه ایده مهم‌تر است یا جذب سرمایه؟
وقتی مرکز تأسیس می‌شود مختصر منابعی در اختیارتان قرار داده می‌شود. یا سازمانی که تحت حمایت او هستید و یا جاهای دیگر، منابعی را قرار خواهند داد برای اینکه بتوانید از مؤسسات و شرکت‌هایتان حمایت کنید. ولی جذب سرمایه‌گذار برای ابتدای کار نیست. سرمایه‌گذار باید ایده را ببیند تا بعد برای ورود تصمیم بگیرد؛ بنا بر این اصلی‌ترین موضوع برای شما پیدا کردن ایده است، یعنی ایده‌ها را شناسایی کنید و بعد افراد را متقاعد کنید که بیایند در داخل مرکز رشد مستقر شوند.
ما حاضر هستیم به تشکیل مرکز رشد قرآنی کمک کنیم؛ در تهران نیز پارک‌های خوبی داریم؛ پارک دانشگاه تهران، پارک پردیس، دو سه پارک خوب داریم شاید خیلی لازم نباشد که ما از قم بخواهیم بیاییم ولی به‌صورت اصولی این آمادگی را داریم. اینقدر حوزه قرآن با ظرفیت است که ما ممکن است در آینده به سمت یک مرکز رشد علوم قرآنی هم برویم؛ چون قرار است پارک تخصصی علوم انسانی و اسلامی شویم.
در حال حاضر در زمینه مراکز رشد قرآنی و دینی الان چه خلأیی هست؟
اطلاعات خیلی زیادی در مورد علوم دینی و قرآنی ندارم. فکر می‌کنم مهم‌ترین حلقه مفقوده تولید فناوری از تحقیقات بنیادی و توسعه‌ای است. این را متأسفانه در حوزه علوم انسانی، علوم اسلامی و حتی علوم قرآنی کم داریم من فکر کنم حلقه مفقوده مهم تولید فناوری در حوزه علوم قرآنی است.
آیا می‌شود فعالیت‌های قرآنی را با تجاری‌سازی پیوند داد؟
قضاوت کردن الان قدری سخت است. ولی بر اساس یکی دو تجربه مثل همین شرکت افلاک‌نمای قرآنی که در پارک قم مستقر است اینها باید تجاری شوند، به نظر من این ظرفیت وجود دارد. البته قدری کار چالشی هم هست ولی این ظرفیت وجود دارد.
جایگاه پژوهشگران در پارک‌های علم و فناوری کجاست؟
اصلاً در پارک‌های علم و فناوری به معنای خاص پژوهشگر وجود ندارد. نکته‌ای که مهم است معمولاً پارک‌های علم و فناوری باید در کنار دانشگاه‌ها باشند. جایی که فناوری می‌تواند متولد شود دانشگاه است. دانشگاه و پژوهشگاه و یک مرکز آموزش عالی و تحقیقاتی می‌تواند محل تولد فناوری باشد. ولی این فناوری کجا می‌تواند رشد، توسعه و تکامل پیدا کند؟ در پارک‌ها و در مراکز رشد. قصه نشا را حتماً شنیدید یا دیدید، یک مخزن و خزانه‌ای وجود دارد که ابتدا نشا در آنجا کاشته می‌شود قدری که آنجا رشد کرد، سبز شد و قدری بزرگ شد از آنجا به مزرعه منتقل می‌شود. اگر آن خزانه نشا را دانشگاه و پژوهشگاه در نظر بگیرید، آن بوته‌های کوچک نشا فناوری‌های متولد شده هستند که در آنجا می‌توانند متولد شوند.
در حال حاضر وزارت علوم مکانیزم‌هایی را ارائه کرده برای اینکه دانشگاه‌ها هم در این حوزه وارد شوند اما تجربه‌اش این است که اگر دانشگاه هم بخواهد این کار را بکند بهتر است مراکز رشد و پارک علم و فناوری در کنار خودش احداث کند. خود محیط دانشگاه شاید خیلی محیط آماده‌ای برای رشد فناوری‌ها نباشد؛ بنابراین معتقدم که باید ارتباط با دانشگاه‌ها به خصوص دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌هایی که گروه قرآنی دارند برقرار شود و آن‌ها تحریک شوند به اینکه این فناوری‌ها متولد شود ولی بعد از تولد بیاید در داخل پارک و مرکز رشد قرار بگیرد و ان‌شاءالله تکامل پیدا کند.
منبع : ایکنا
