به گزارش قم نا ، حرم کریمه اهل بیت(ع) حضرت معصومه(س) عمه گرامی امـام جـواد(ع) در روز ولادت پیشوای نهم مردآسمانی که سخاوت و بخشش او در تاریخ جلوه گری می کند، میزبان عاشقان و نیازمندانی است که از مادیات دل کنده و خویش را به دریای کرامت معنوی می سپارند.
همان مردی که در سیره گفتاری و رفتاری خود بخشش و کرم به نیازمندان و محرومان را مورد توجه قرار می داد و هـر سـال مبالغی را بـیـن نـیـازمـندان مدینه و کسانی که حقی بر او داشتن تقسیم می کرد و می فرمود: از نشانه های سخاوت مرد بخشش به کسانی است که بر او حقی دارند.
تاریخ اسلام نام مردی ملکوتی را به دوش می کشد که بخشش او در کمک رسانی به محرومان و درماندگان زبانزد عام و خاص بوده است و نسل به نسل کرم او چه در بعد مادی و چه در بعد معنوی را تا به امروز تکرار کرده است.
امام جواد(ع) پیشوا و رهبری بود که بی تفاوت از کنار نیازهای مردمان زمانش نمی گذشت و آنچه را که داشت در بین آنان تقسیم می کرد تا با این نوع سیره عملی اخلاق اسلامی و انسانی را برای آیندگان به یادگار بگذارد.
در کتاب بحارالانوار، جلد 50، احمد بن حدید در باره بخشش امام جواد(ع) آورده است: همراه عده ای به قصد حج بیرون رفتیم . در بین راه ، راهزنان راه را بر ما بستند و آنچه داشتیم بـردنـد. هـنـگـامـی کـه داخـل مـدیـنـه شدم ، امام جواد(ع) را در یکی از گذرگاهها دیدم . همراه آن حـضـرت بـه خـانه اش رفتم و داستان گرفتاری ام را باز گفتم.
امام (ع ) دستور داد لباسی بـه هـمـراه مـبـلغـی پـول به من دادند و فرمود: این پولها را بین یارانت به آن مقدار که از آنها بـرده انـد تـقـسـیـم کـن. وقتی پولها را بین یارانم تقسیم کردم ، درست به همان مقدار بود که راهزنان از ما برده بودند!
امام جواد(ع) به خاطر بخشش هایی که انجام می داد به این لقب مشهور شد همچنین در منابع تاریخی علاوه بر لقب مشهور جواد، القاب فراوان دیگری نیز به ایشان از جمله تقی ، زکی ، مرتضی ، قانع ، رضی ، مختار، متوکل ، مرضی ، متقی ، منتجب ، عالم ربانی و هادی نسبت داده شده است .
ابوجعفر، محمد بن علی الجواد التقی نهمین امام شیعیان کنیه اش ابوجعفر ثانی است که در دهم رجب سال 195 هجری در خانه علی بن موسی الرضا پیشوای هشتم شیعیان و بانوی مطهره سبیکه در مدینه به دیده به جهان گشود.
**فشار سیاسی و اجتماعی دوران امامت پیشوای نهم
ایشان در حدود هشت سالگی به درجه امامت رسید و با دو خلیفه عباسی از جمله مامون و معتصم معاصر بوده است پیشوای نهم در مجموع دوران 17 ساله امامت خود به تبلیغ دین اسلام و آموزه های دینی از طریق نصب وکلا و نمایندگان، مناظرات و پاسخگویی به شبهات و تربیت شاگردان به می پرداخت.
مامون خلیفه عباسی که از نفوذ باطنی امامان معصوم(ع) در بین مردم هراس داشت سعی کرد ابن الرضا(ع) را تحت مراقبت خاص خویش قرار دهد که یکی از حیله های وی برای اینکار ازدواج دخترش با امام بود. از این رو دختر خویش ام الفضل را به ازدواج حضرت امام جواد(ع) درآورد تا مراقبی دائمی و از درون خانه، بر امام گمارده باشد.
همچنین مامون در تلاش بود تا با ازدواج دخترش با امام نهم، آن حضرت را با عیاشی ها و فساد دربار آلوده کند و در نتیجه آن حضرت را از چشم شیعیان وطرفدارانش که او را به خاطر پاکی و طهارت الهی اش می ستودند ساقط کند اما امام محمد تقی(ع) با تقوای الهی از این رذایل اخلاقی به دور بود و وارد این مباحث نمی شدند.
**ارتباط با شیعیانان از طریق نمایندگان در نقاط مختلف
پیشوای نهم شیعیان در سراسر قلمرو حکومت خلیفه عباسی، کارگزارانی (وکلایی) را اعزام می کرد و به هواداران خود اجازه می داد که به درون دستگاه حکومت نفوذ کرده مناصب حساس را در دست بگیرند، لذا محمد بن اسماعیل بن بزیع و احمد بن حمزه قمی مقامات والایی در دستگاه حکومت داشتند. نوح بن درّاج نیز چندی قاضی بغداد، و پس از آن قاضی کوفه بود.
در کتاب فروع کافی از مرحوم کلینی نقل شده است که حضرت جواد(ع)، بنا به درخواست یکی از شیعیان، طی نامه ای به والی این منطقه سفارش کرد که در اخذ مالیات، بر او سخت نگیرد، والی که از پیروان امام بود، نه تنها بدهی او بابت خراج را نگرفت، بلکه اعلام کرد تا آن زمان که بر سرکار است او را از پرداخت خراج معاف خواهد کرد.
**تربیت عالمان فرهیخته در سن کودکی
یکی از مهمترین ویژگی های امام جواد(ع) علم فراوان و وسیع ایشان در سن کودکی است؛ که از طریق مکتب الهی به وی منتقل شده بوده و دارای هوش و نبوغ الهی بود امام نهم حقایق هستی و همه آموزه های وحیانی ازقرآن و کتب آسمانی دیگر که بر او نازل شده بود و او نه تنها بر علوم الهی و بلکه بر غیب الهی آگاهی داشت.
ایشان در برابر فرقه هایی که در دوران آن حضرت وجود داشتند، شیعیان خود را از این نظر که این فرقه ها چه مواضعی در مقابل آنان به خود گرفته اند راهنمایی می فرمود با وجود فشارهای حاکمان بنی عباس، اصحاب و شاگردان زیادی تربیت کرد که نام آن ها در برخی کتب شیعه در حدود 260 نفر ذکر شده که عبدالعظیم حسنی، ابوهاشم جعفری، ابراهیم بن مهزیار اهوازی، حسین بن سعید اهوازی، دعبل خزاعی، حسن بن محبوب سراد کوفی، اسماعیل بن بزیع و صفوان بن یحیی از معروف ترینشان هستند.
در این باره شیخ طوسی 113 نفر از راویان حدیث امام جواد(ع) را برشمرده است که در مسائل مختلف فقهی ، تفسیری ، اعتقادی و اخلاقی به بیان این روایات پرداخته است. همچنین بسیاری از معارف و مطالبی که از آن حضرت باقی مانده ، در نامه های وی به شیعیان مندرج است آنها در نامه هایشان سوالات خود را، که بیش تر در مسائل فقهی بود، طرح می کردند و امام به آنان پاسخ می داد.
**نمونه هایی از فضایل اخلاقی و رفتاری امام جواد(ع)
در کتاب تحف العقول درباره فضایل اخلاقی محمد بن علی بن موسی الرضا(ع)آمده است، مردی از حضرت جواد(ع) تقاضا کرد که وی را سفارشی کند امام فرمود: آیا اگر موعظه کنم، آن را پذیرفته و عمل می کنی؟ گفت: بلی. امام فرمود: صبر را تکیه گاه و پشتوانه خود قرار بده و در
در رویارویی با فقر و ناکامی صبورباش.
امام نهم آنچه را که در گفتار به مردم بیان می کرد در رفتار و سیره عملی خویش در معرض بروز قرار می داد به طوری که ایشان در مقابل مصائب و گرفتاری های روزگار به شدت شکیبا و بردبار بود. آن حضرت در مقابل حوادث سخت و پیشآمدهای ناگوار هیچ گاه برآشفته و مضطرب نمی شد بلکه با اتکال به خدای متعال به صبر و تحمّل روی می آورد.
مدارا با همسر ناشایست، بردباری در قبال ستم های حاکمان مستبد و صبر در ناملایمات فراوان زندگی همانند شهادت پدر، نمونه هایی از بردباری آن حضرت است که آن بزرگوار صبر بر مصائب را از بهترین صفات نیک مردان قلمداد می کرد.
همچنین درباره تواضع و فروتنی این امام بزرگوار آمده است که امام جواد (ع) برای تشویق مردم به اخلاق پسندیده تواضع و فروتنی و دست یابی به این مکرمت اخلاقی می فرماید: هر که از نشستن درپایین مجلس خرسند باشد، خدا و فرشتگانش پیوسته بر او درود می فرستند تا آن گاه که برخیزد.
در سیره زندگانی پیشوای نهم عبادت های پیوسته امام و نیایش های شبانه آن حضرت مشهور بود. اظهار نیازمندی به درگاه ایزد متعال خصوصیت ویژه همه امامان و از جمله امام جواد(ع) بود، دعاهای فراوانی از امام جواد از جمله دعای ایشان در طلب توبه، طلب خیر، طلب روزی که در کتب ادعیه نقل شده است.
امام محمد تقی(ع) در رابطه با همنشینی و انتخاب دوستان تاکید کرده است و در این باره فرموده است: از رفاقت و دوستی با انسان های بد بشدت پرهیز کن، زیرا انسان شریر مانند شمشیر برهنه است که ظاهر زیبا و آثار زننده دارد.
وی در جای دیگری فرموده است: شما هرگز با مال و منال دنیا نمی توانید به مردم توسعه دهید و آنان را راضی کنید. پس تلاش کنید تا با گشاده رویی و خوش برخوردی آنان را راضی نمایید.
همچنین امام جواد(ع) می فرماید: با سه چیز محبّت دوستان جلب می شود: انصاف داشتن در برخوردها و دیدارها، همدردی با آنان در سختی ها و راحتی ها و داشتن قلب سلیم.
اینها تنها گوشه ای از اصول اخلاقی و رفتاری است که امام جواد(ع) به عنوان پیشوای الهی و در مقام اسوه و الگو برای مردان و زنان عالم بیان کرده است. پیشوای نهم شیعیان سرانجام در سال ٢٢٠ هجری توسط همسرش ام الفضل دختر مامون در حالی که بیش از 25 سال نداشتند به شهادت رسید و آرامگاه ایشان در شهر کاظمین و در کنار جدش امام موسی کاظم(ع) است.
**روشنگری امام جواد(ع) در حوزه دین
استاد برجسته حوزه علمیه با اشاره به اقدامات فرهنگی و روشنگری علمی پیشوای نهم شیعیان اظهار داشت: این امام بزرگوار با تمام سختی ها و فشارهایی سیاسی و اجتماعی که در دوران امامت خویش داشته است توانست با بیان مباحث فرهنگی و روشنگری در فلسفه سیاست و امامت در اسلام اقدامات شایسته ای انجام دهد.
حجت الاسلام و المسلمین محسن غرویان ادامه داد: امام محمد تقی(ع) از تمام راهبردها و شیوه های شناختی و عاطفی در امر هدایت و سعادت انسان ها استفاده کرد و در چارچوب دعوت به آموزه های نجات بخش، زمینه بالندگی، تعالی و شکوفایی فردی و اجتماعی انسان را فراهم کرد به گونه ای که با آنان به مناظره می نشست.
وی افزود: ایشان شاگردان بسیاری را تربیت کرد که هر کدام در زمینه های مختلف دینی و اجتماعی روایاتی از ایشان و تالیفاتی به یادگار گذاشته است.
استاد برجسته حوزه علمیه با اشاره به اینکه باید سیره عملی و علمی امام جواد(ع) به جوانان معرفی شود گفت: ایشان در سیره عملی و شیوه رفتاری خود دستورالعمل های فردی، اجتماعی و تربیتی را به شیعیان آموزش داد و در مقابل تهاجم عقیدتی مکتب اهل بیت(ع) را به جهانیان معرفی کرد.
وی افزود: زندگانی امام و همچنین رهنمودهای حکیمانه اش در زمینه انسان سازی و تهذیب نفس می تواند الگویی کامل و جامع برای مردم در زندگی فردی و اجتماعی باشد.
**پر خیر و برکت ترین مخلوق روی زمین
عضو هیات علمی جامعه الزهرا(س) حوزه علمیه خواهران با اشاره به روایتی از امام رضا(ع) گفت: پیشوای هشتم شیعیان در روایتی آورده است که پر خیرو برکت ترین مخلوق روی زمین پسرم امام جواد(ع) است.
معصومه ظهیری افزود: امام جواد(ع) فرزند امام هشتم شیعیان است که جریان امامت را استمرار بخشید و ایشان با سن کم به درجه امامت رسید چرا که ایشان اهل نبوغ علمی بودند.
مدیرکل امور بانوان استانداری قم با اشاره به اینکه امام محمد تقی(ع) ارتباط بین امت و امامت را حفظ کرد گفت: در دوره که امام رضا(ع) به دستور خلفای عباسی از مدینه هجرت کردند فرزند ایشان به سوالات و شبهات مردم پاسخ داده و در ترویج علوم اسلامی و انسانی قدم برمی داشتند.
وی افزود: نشر علوم آل محمد(ص) و پاسخ به شبهات و گسترش معارف حقه اسلام از جمله اقدامتی بوده است که امام جواد(ع) در دوران خویش به آن پرداخته است و امروز روایات ایشان به یادگار مانده است.
وی بر شناخت سیره امام نهم پیشوایان تاکید کرد و گفت: باید دوره های امام شناسی و سیره علمی و زندگانی امام جواد(ع) برای جوانان ارایه شود تا به عنوان الگویی در زندگی فردی و اجتماعی افراد نهادینه شود.
منبع : ایرنا
