به گزارش پایگاه اطلاع رسانی خبر قم، حسن شیخ حائری: دیدار نوروزی امسال شهردار قم با حضرات آیات عظام و علمای قم، آنقدر بحث‌های مهم و داغ داشت که همچنان، حرف و حدیث درباره آن ادامه دارد و برخی جملات مطرح شده از سوی علما در این دیدار، هنوز هم بازنشر می‌شود و خبرساز است.

در این گفتار بر این باوریم که در بین نکات فراوان مطرح شده در این دیدارها، دو نکته بیش از سایر نکات، راهبردی و حیاتی است:

1. اشکال شرعی در اخذ جریمه دیرکرد اقساط وام‌ها توسط بانک‌ها

این نکته، همان نکته پر بحث و پر دامنه‌ای است که با جملاتی نظیر «حقوق کارمندان بانک‌های ربوی حرام است» به نقل از آیت‌الله عبدالله جوادی آملی) یا «اخذ جریمه دیرکرد توسط بانک‌ها حرام است و جریمه‌هایی که با این عنوان گرفته شده باید به افراد بازگردانده شود» به نقل از مراجع تقلید دیگر حرف و حدیث‌های فراوانی را به دنبال داشت؛ تا جایی که نقل قول برخی رسانه‌ها و برداشت نادرست برخی از افکار عمومی بر این قرار گرفت که منظور علمای اعلام، حرام بودن سود بانکی است و البته در این باره هم دفتر آیت‌الله مکارم شیرازی اعلام کرد:‌ «سودهای بانکی که به وسیله عقود اسلامی به دست می‌آید هم برای مردم و هم برای بانک حلال است. آنچه معظم‌له در آن اشکال کرده‌اند جریمه دیرکرد است که امیدواریم بانک‌ها هر چه زودتر در آن تجدید نظر کنند».

اکنون باید به این نکته اشاره داشت که عموم مراجع معظم تقلید در بیان حکم شرعی، مسئله را به صورت مفهومی بیان می‌دارند و تشخیص مصداق را به عهده مکلّف می‌گذارند. به طور مثال در جمله قصار آیت‌الله جوادی آملی، عبارت «بانک‌های ربوی» بیان شده است؛ اما نامی از بانکی خاص برده نمی‌شود و از این رو می‌توان نتیجه گرفت که تشخیص اینکه کدام بانک ربوی و کدام بانک غیر ربوی است، بر عهده خود مردم و مکلفان است.

در اینجا لازم است تا پیشنهادی مطرح شود و آن اینکه با توجه به مهم بودن این گونه احکام شرعی و بحث بسیار بسیار مهم پول حلال و حرام در زندگی که اگر مهم‌ترین مسئله در زندگی جاری عموم متدینین نباشد، حداقل از مهم ترین مسائل است، مراجع معظم تقلید دست در دست یکدیگر نهند و با بررسی تخصصی و کارشناسی این امر در حضور اعضای شورای فقاهتی بانک مرکزی و اعلام اسامی بانک‌های ربوی به مسئولان و مدیران از طریق نامه‌ای محرمانه، آنان را موظف به اصلاح ساختار این بانک‌ها کنند تا هم به اصلاح ساختار نظام اقتصادی کشور و حرکت پر شتاب در مسیر بانکداری اسلامی و دوری جامعه اسلامی از ربا و پول حرام کمکی شده باشد و هم بحث مهم شعار سال، یعنی «اقتصاد مقاومتی؛ اقدام و عمل» نیز به تحقق نزدیک شود.

این اقدام قطعا خواهد توانست تا دغدغه عموم متدینین در کسب و کار بانکی را فرو نشاند و آرامش را به جوّ ایجاد شده بازگرداند.

2. فرهنگی بودن اقتصاد مقاومتی

اما در این دیدارها و از زبان علامه جوادی آملی، بحثی درباره شعار سال، نامگذاری شده از سوی رهبر حکیم انقلاب مطرح شد که به این شرح است:

«اقتصاد مقاومتی فنّی نیست؛ بلکه فرهنگی بوده و در این اقتصاد به ایستادگی در برابر مشکلات توجه ویژه شده است و اگر بخواهیم در برابر بیگانه "نه" بگوییم، باید وضعیت اقتصادی مناسبی داشته باشیم. فرهنگ و اقتصاد باید مقاومتی باشد تا بتوانیم این نظام را به دست صاحب اصلی آن، امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف برسانیم».

این گونه است که ضرورت همراهی فرهنگ با اقتصاد و شعار سال مطرح می‌شود، نکته‌ای که هم در پیام نوروزی و هم در سخنرانی نوروزی رهبر انقلاب، نمود داشت.

معظم‌له در پیام نوروزی سال جاری فرمودند: «به گمان من، مسئله اقتصاد در اولویت اول است. یعنی وقتی انسان نگاه می‌کند، در میان مسائل اولویت‌دار، از همه فوری‌تر و نزدیک‌تر، مسئله‌ اقتصاد است. اگر به توفیق الهی، هم ملت و هم دولت و مسئولان گوناگون، بتوانند در مسئله‌ اقتصاد کارهای درست و به‌جا و متقن را انجام دهند، امید این هست که در مسائل دیگر، مثل مسائل اجتماعی، مثل آسیب‌های اجتماعی، مثل مسائل اخلاقی، مثل مسائل فرهنگی هم تأثیرگذار باشند».

همان گونه که ملاحظه می‌شود، در دیدگاه مقام معظم رهبری و از یک منظر، مسائل اقتصادی از این نظر مهم است که در مسائل فرهنگی هم اثر می‌گذارد.

ایشان همچنین به صراحت و در آخرین فرازهای سخنرانی خود در حرم امام رضا علیه السلام و در عصر روز اول فروردین 1395 بیان کردند:

«در زمینه‌های فرهنگی [هم] کاری که شهید آوینی پیشاهنگش بود و در این اواخر [هم] مرحوم سلحشور -که اینها پیشروان کار انقلابی در این کشورند- اینها را باید ترویج کرد، اینها را باید تقدیر کرد و نام اینها را باید گرامی داشت. کار انقلابی این است. اینکه من بارها تکرار می‌کنم که نیروهای انقلابی را و نیروهای حزب‌اللهی را باید گرامی بداریم و باید نگه بداریم، به‌خاطر این است؛ کار وقتی با روحیه‌ انقلابی شد، پیشرفت خواهد کرد.

 من بحث اقتصاد مقاومتی را عرض کردم؛ فقط یک کلمه [هم] در باب مسائل فرهنگی عرض بکنم. می‌دانید که مسائل فرهنگی به نظر من بسیار مهم است؛ بنده به مسائل فرهنگی اهمّیت بسیار زیادی می‌دهم و آنچه امروز می‌خواهم عرض بکنم، همان مطلبی است که به نظرم سال گذشته بود یا سال قبلش بود که در همین جلسه‌ اوّل سال عرض کردم که این مجموعه‌های خودجوش مردمی که کار فرهنگی می‌کنند - که الان در سرتاسر کشور هزاران مجموعه‌ خودجوش مردمی هست که دارند خودشان کار می‌کنند، خودشان فکر می‌کنند، خودشان تلاش می‌کنند و کار فرهنگی می‌کنند - روزبه‌روز باید توسعه پیدا کنند؛ دستگاه‌های دولتی باید به این‌ها کمک کنند. دستگاه‌های دولتی، آن‌هایی که مربوط به فرهنگند، به جای اینکه آغوش خود را به روی کسانی که نه اسلام را قبول دارند، نه انقلاب را، نه نظام اسلامی را، نه ارزش‌های اسلامی را [باز کنند]، آغوش خود را به روی بچّه‌مسلمان‌ها، به روی جوان‌های مؤمن، به روی بچّه‌های انقلابی، به روی بچّه‌های حزب‌اللهی باز کنند؛ این‌ها می‌توانند کار کنند و دارند کار می‌کنند؛ کارهای فرهنگی باارزشی دارد انجام می‌گیرد. در همه‌ زمینه‌ها جوانان انقلابی ما می‌توانند تلاش کنند، کار کنند».

اکنون باید گفت اگرچه به تعبیر ایشان، مسئله اقتصاد در اولویت اول کشور است، اما بسیاری از مسائلی که در اقتصاد مقاومتی گنجانده شده است، بدون حمایت فرهنگ و فرهنگسازی، ره به جایی نخواهد برد و این همان نکته مورد اشاره علامه جوادی آملی است؛‌ نکته‌ای که باید توجه مسئولان و مجموعه‌های خودجوش مردمی را بیش از پیش به خود معطوف دارد، ان شاءالله.

منبع:فارس