به گزارش  قم نا به نقل ازایکنا ،  به مناسبت سال روز شهادت ششمین اختر تابناک آسمان امامت و ولایت حضرت امام جعفر صادق(ع)،گفت‌و‌گویی با حسین مرادی‌دولت‌آبادی از اساتید و پژوهشگران حوزه و مشاور رئیس مرکز تخصصی علوم حدیث حوزه علمیه قم انجام داده‌ است. آنچه از نظر می‌گذرانید، حاصل این گفت‌و‌گو است.

شناخت مختصری از تاریخ زندگانی امام صادق علیه‌السلام ارائه می‌فرمایید؟

نام امام ششم شیعیان جعفر و لقبش صادق بود. ایشان از مادری با فضیلت به نام «ام فروه» بنا بر مشهور در هفدهم ربیع‌الاول سال 83 هجری(703 میلادی) در شهر مدینه متولد و در سال 114 هجری(733 میلادی) به امامت رسیدند و پس از اینکه طولانی‌ترین زمان امامت را در بین ائمه شیعه(ع) داشتند، در سن 65 سالگی و در سال 148 هجری (765 میلادی) توسط منصور دوانیقی خلیفه ظالم عباسی مسموم و شهید شده در قبرستان بقیع به خاک سپرده شدند. ایشان در مدت زندگانی خویش با پنج خیلفه اموی و دو خلیفه عباسی معاصر بودند.

به چه دلیل مذهب تشیع را مذهب جعفری می‌نامند؟

عظمت علمی امام صادق علیه‌السلام مورد وفاق بسیاری از دانشمندان بزرگ شیعی و اهل سنت است به طوری که برخی بزرگان و پیشوایان مطرح اهل سنت نظیر ابوحنیفه از شاگردان آن حضرت هستند و همین پیشوا و امام مذهب حنفی اهل سنت در تعابیرش می‌گفت: «ما رأیت أفقَهُ مِن جعفر محمد و اَنَّهُ اَعْلَمُ الْاُمّة؛ من هرگز فقیه‌تر از جعفر بن محمد ندیده‌ام او مسلماً اَعلم امّت اسلامی است» و یا رئیس مذهب مالکی اهل سنت یعنی مالک ابن انس که خود از شاگردان امام صادق علیه‌السلام بوده است در این باره می‌گوید: «کان مِن العلماء الزهاد الذین یخشون الله؛ او از جمله دانشمندان زاهدی بود که ترس از خداوند سراسر وجودش را فرا گرفته بود».

تأسیس و توسعه بزرگ‌ترین حوزه علمیه جهان اسلام توسط امام صادق(ع)

این امام همام نه تنها در فقه بلکه در کلام، تفسیر و دیگر علم اسلامی سرآمد دوران بود. امام صادق(ع) با تأسیس و توسعه بزرگ‌ترین حوزه علمیه، دانشگاهی ایجاد کرد که بیش از چهارهزار نفر از آن بهره برده و از خرمن علم الهی آن امام معصوم خوشه چینی نمودند. به طوری که هر کدام از آن شاگردان خود مرجع علمی و محل مراجعه افراد دین پژوه شدند که از آن جمله می‌توان به محمد بن مسلم، زراه بن اَعین،‌ ابان بن تغلب اشاره کرد و از آن جهت که امام در مسیر تکامل مذهب شیعه و ساماندهی و نظامند کردن آن قدم‌های بی‌نظیری برداشتند و مکتب شیعه را نهادینه و مباحث فقهی و کلامی را رونق دادند و از آنجا که مذاهب چهارگانه اهل سنت نیز تقریباً در عصر امام صادق(ع) شکل گرفت در برابر آنها، مدرسه فقهی و کلامی امام صادق(ع) به عنوان محل تدریس و تعلیم آموزه‌های ناب اسلامی و شیعی مطرح شد و نیز از آن جهت که این پایگاه سترگ علمی در برابر باورهای غلط مرجئه و معتزله عقاید حقه شیعی را عرضه می‌کرد، مذهب شیعه به مذهب جعفری و امام صادق(ع) به عنوان رئیس مذهب تشیع معروف شد.

از برجسته‌ترین رویدادهای مهم دوران امام صادق علیه‌السلام چه رخ‌دادی بود؟

همانطور که می‌دانید بهترین راه دستیابی به سنت و سیره پیامبر خدا(ص) و اهل بیت(ع) به عنوان دومین منبع دین شناخت، حدیث است. حدیث که حکایت کننده و گزارش دهنده سنت است، در سیر تاریخی خویش با فراز و نشیب‌های فراوانی روبرو شده است، اما پرفروغ ترین و طلائی‌ترین دوران شکوفایی خود را مدیون تلاش‌های امام صادق(ع) است، به طوری که غالب احادیث شیعی از این امام معصوم و پدر بزرگوارشان(ع) نقل شده است؛ چرا که در زمان امام صادق(ع) به جهت سیاسی و فرهنگی فضائی ایجاد شد تا امام بتواند آموزه‌های ناب دینی را به جامعه اسلامی عرضه کند؛ چرا که از نظر سیاسی بنی امیه در حال فروپاشی و بنی‌عباس به کمک شخص جنایتکاری مثل ابومسلم خراسانی در حال مبارزه‌ای سخت برای تسلط بر جامعه و در حقیقت ادامه غصب جایگاه زمامداری اهل بیت(ع) بودند.

از طرفی محدودیت تدوین حدیث که بالغ بر یکصد سال ممنوع بود برداشته شده بود و همچنین همراه با رشد فرهنگی اجتماعی، اندیشمندان کنجکاو جامعه در پی حل مسائل مختلف علمی بودند. بنابراین با توجه به این شرایط، امام صادق(ع) با هوشمندی، بهترین بهره‌ها را از این فرصت بردند و ضمن عمق بخشی و تثبیت معارف دینی، میراث گران‌بهای علمی را بر پایه احادیث از خود به یادگار گذاردند. دراین عصر تک‌ نگاری‌ها و همچنین اصول و کتب حدیثی شکل گرفت و زمینه پویایی و ماندگاری و حیات علمی مکتب تشیع فراهم شد.

چگونه می‌توان شیعه حقیقی اهل بیت(ع) بود؟

شیعه یعنی پیرو به این معنا که پا جای پای امیرالمؤمنین علی(ع) و اهل بیت عصمت و طهارت (ع) بگذارد و اگرچه انجام کامل این مهم به وسیله انسان‌های وارسته و مجاهدانی که خود را برای خداوند خالص نموده‌اند، محقق می‌شود، اما هر فرد شیعه به فراخور درک، فهم و معرفت خویش می‌تواند در این راه تلاش کند تا از این ذخیره‌های الهی و الگوهای معصوم پیروی کرده و تا جائی که ممکن است به وسیله این آبرودارانِ درگاه الهی به خداوند نزدیک و در جهت تکامل انسانی خویش قدم بردارد.

ولایت ما در سرشت شیعیان ما عجین گشته است

چه شایسته است در روز شهادت امام صادق(ع) در مورد زندگانی این امام عزیز مطالعه کرده و قطره‌ای از معارف آن حضرت را در وجود خویش متجلی کنیم. از جمله آموزه‌های امام صادق(ع) که می‌فرماید: شیعیان ما از باقی‌ماندة گِلِ ما آفریده شده‌اند و ولایت ما در سرشت آنان عجین گشته است، آنان با شادمانی ما خوشحال و با ناراحتی ما محزون می‌شوند. همچنین در لحظات آخر عمر مبارکشان در 25 شوال سال 148 هجری وقتی تعداد زیادی از خاندان و ارداتمندان بر بالین حضرت بودند همگان را به اطاعت الهی و انجام فریضة نماز دعوت کرده فرمودند: شفاعت ما اهل بیت به کسی که نماز را سبک بشمارد نمی‌رسد.

طراحی پیوست‌های فرهنگی بر مبنای احادیث اهل بیت(ع)

بدین‌سان زندگی ظاهری بزرگ مردی از تبار پاکان و نیکان در این دنیای فانی به پایان رسید و ان‌شاءالله محبان و شیعیان حضرتش با پیروی از رهنمودهای سعادت بخش آن امام همام بتوانند در مسیر سعادت دنیوی و اخروی خویش گام بردارند و همچنین پژوهشگران با تعمیق و توسعه تحقیقات و به روزآوری رهنمودهای حضرت و همچنین برنامه ریزان و مسئولین جامعه که در سایه‌سار حکومت اسلامی به مسئولیتی رسیده‌اند با عملیاتی کردن این رهنمودها و در نظر گرفتن پیوست فرهنگی بر محور احادیث اهل بیت(ع) بتوانند در جهت جامعه‌ای آرمانی تلاش کنند و به یقین بدانند راه برون رفت از مشکلات جاری جامعه توجه به این آموزه‌های الهی است.