به گزارش قم نا ، تاثیر شبکه‌های مجازی بر جوانان...تیتری که این روزها بیش از همه ذهن‌ها را به خود مشغول کرده و در این میان همه از هم راه حل می‌جویند اما کمتر دیده می‌شود که راهی پیدا شود که ما و جوانان ما را به مقصدی برساند که باید مقصدی که در آن همه به جای غرق شدن در دنیایِ مستطیلی شکلِ یخ زده رایجِ این روزها و احوال پرسی‌های از راه دور و لایک کردن روزمرگی‌های زندگی و بیشتر کردن فاصله‌ای که هر روز میان آن‌ها و آدم‌های غیرمجازی زندگیشان پدید می‌آید،غرق شوند در واقعیت غیر قابل انکار زندگی!

اما شاید بپرسید که سر و کله واژه شبکه مجازی از کجا پیدا شده است؟ واژه شبکه اجتماعی در سال 1960 در دانشگاه ایلی نیو در آمریکا برای نخستین بار به کار گرفته شد و 17 سال بعد در 1977 نخستین شبکه مجازی با نام sixdegrees راه اندازی شد. اما به علت عدم استقبال مردم سه سال بعد تعطیل شد. در سال 2002 شبکه‌های مجازی موفقی همچون friendster،orkut،linkedin و... ایجاد شد و همین شبکه‌ها دو سال بعد یعنی در سال 2004راه را برای راه اندازی facebook توسط مارک زوکربرگ باز کردند و سال 2006 سال آزادی دسترسی عموم افراد به شبکه اجتماعی پرطرفدار فیسبوک بود و پس از آن بود که سیل غیر قابل کنترل شبکه‌های اجتماعی به سوی مردم کشورهای مختلف سرازیر شد.

امروزه کمتر کسی هست که حداقل عضویت در یکی از شبکه‌های اجتماعی را تجربه نکرده باشد و این عضویت عضو جدانشدنی زندگی‌اش نباشد. ویژگی‌های منحصر به فرد این شبکه‌ها محبوبیت آن‌ها را روز به روز در میان مردم و به ویژه نسل جوان افزایش می‌دهد. دسترسی آسان به اطلاعات در کوتاهترین زمان ممکن و تنوع اطلاعات، تبادل اطلاعات، تعامل با دیگران و اجتماعی بودن فضای آن که جذابیت آن را چند برابر می‌کند، آزادی در برقراری ارتباط با دیگران، برقراری ارتباط با افراد بدون در نظر گرفتن فاصله زمانی و مکانی خود یا آن‌ها از جمله ویژگی‌های این شبکه‌های اجتماعی است.

البته این محبوبیت و علاقه افراد به آن‌ها گاه به حدی می‌رسد که اکنون ما شاهد ایجاد مراکز ترک اعتیاد به اینترنت و شبکه‌های مجازی هستیم. اما از میان تمام افرادی که درگیر وابستگی به فضای مجازی می‌شوند، اهمیت گروه جوانان بیش از همه است و با توجه به اینکه بیشترین درصد کاربران شبکه‌های اجتماعی را نیز جوانان به خود اختصاص داده‌اند اهمیت این موضوع بیش از پیش است. تحقیقات بسیاری صورت گرفته که نشان می‌دهد استفاده بیش از حد و نادرست از این شبکه‌های مجازی منجر به ایجاد اختلالات روانی همچون افسردگی می‌شود. فردی که ساعات طولانی را در فضای مجازی می‌گذراند و ارتباطش با محیط اطراف قطع می‌شود رفته رفته دچار انزوایی می‌شود که به جز دنیای مستطیلی شکل اینترنتی به هیچ چیز علاقه‌ای نشان نمی‌دهد و جوانی که باید تکاپو داشته باشد، فعال باشد، با محیط اطراف ارتباط برقرار کند و خود را بشناسد دچار افسردگی شده و به هویتی کاذب از خود دست می‌یابد که در اثر تعامل با فضای مجازی به دست آورده است و همین هویت کاذب و خودشناسی غیرواقعی جوان را به سمت تباهی و پوچ انگاری سوق می‌دهد. بیماری دیگری که در اثر استفاده نادرست از شبکه‌های مجازی به وجود آمده FOMO است که مخفف شده عبارت fear of missing out است. این عنوان به کسی نسبت داده می‌شود که به آنلاین بودن اعتیاد پیدا کرده و به محض آفلاین شدن تمام ذهن و افکار او به این سمت گرایش می‌یابد که در نبود او در دنیای مجازی چه اتفاقاتی در حال وقوع است. همین افکار و اندیشه‌ها آرامش را از او گرفته و موجب می‌شود که فرد پس از مدت کوتاهی دوباره از دنیای واقعی فاصله بگیرد و وارد دنیای مجازی شود. در نتیجه آنلاین بودن بی وقفه، او حتی از یک خواب راحت هم باز می‌ماند و بی‌خوابی‌های مکرر مشکلات جسمی فراوانی را نیز علاوه بر مشکلات روانی برای فرد به همراه خواهد داشت.

در همین خصوص سید محسن عزیزیان مدرس دانشگاه در حوزه ارتباطات با اشاره به گسترش و شیوع استفاده از رسانه‌های اجتماعی گفت: در دنیای مدرن رسانه‌ها در هویت سازی افراد نقش غیرقابل انکاری دارند.

وی با تاکید بر اینکه تعریف انسان از خود صرفا در حوزه اجتماعی مبنا پیدا می‌کند خاطرنشان کرد: امروز بخشی از این اجتماع در آئینه فضای مجازی تکوین می‌یابد و لذا بخشی از هویت فردی و اجتماعی نیز از دل محتوای همین شبکه‌ها بیرون می‌آید.

عزیزیان با تاکید بر اینکه هویت امری نیست که بتوان آن را با دستور ساخت گفت: جزء جزء جامعه در تکوین این هویت جمعی نقش دارند.

این کارشناس مسائل اجتماعی با تاکید بر اینکه در فضای شبکه‌های اجتماعی ارتباط‌ها، حرف‌ها و دغدغه‌ها ماهیت حقیقی ندارند خاطرنشان کرد: شاید برای بزرگسالان حضور در این شبکه‌ها صرفا یک تفریح باشد و اما برای نوجوانان این شبکه‌ها دنیای غیرواقعی خواهند ساخت که در آتیه تصمیم‌گیری‌های آنها به شدت تاثیر دارد و می‌تواند اساسا انسانی بیگانه از جامعه واقعی را پدید آورد.

اما در کنار استفاده افراطی و بیمار گونه از این فضاها می‌توان به گونه‌ای مطلوب و متعادل نیز از آنها استفاده کرد زیرا با فراگیر شدن این شبکه‌ها، عضویت در آن‌ها و استفاده آن‌ها تا حدی برای برقراری ارتباط اجتماعی برای همگان ضروری به نظر می‌رسد. ولی راه عاقلانه این است که قبل از اینکه در دام اعتیاد آن‌ها گرفتار شویم، روش صحیح استفاده از آن‌ها را یاد بگیریم یعنی پیشگیریِ قبل از درمان. بدیهی است که نمی‌توان این شبکه‌ها را به کلی از زندگی روزانه حذف و مردم را از آن‌ها دور کرد زیرا علاوه بر بعد اجتماعی آن‌ها، مشاغل زیادی نیز در ارتباط با آن‌ها به وجود آمده که موجب شکل‌گیری بعد اقتصادی در کنار بعد اجتماعی نیز شده است.

حجت‌الاسلام امیررضاپور حسینی پژوهشگر حوزه ارتباطات نیز با تاکید بر اینکه نگاه اسلام به تمام ابزارهای جدید نگاهی مبتنی بر هدف استفاده است گفت: البته برخی از طیف‌ها معتقدند هر ابزار و فناوری که از دل غرب بیرون می‌آید ضلالت بار است اما معتقدیم می‌توانیم از این ابزارها در مسیر نشر دین و حقایق استفاده کرد.

وی با تاکید بر اینکه یک پایش ساده و تحلیل محتوا شبکه‌های اجتماعی اطلاعات بسیار مهمی در اختیار ما قرار می‌دهد گفت: امروز تقریبا 90 درصد محتوای انتقالی در شبکه‌های اجتماعی مفاهیم غیر اخلاقی، توهین آمیز، آمیخته با تمسخر اقوام و ... است و بعید به نظر می‌رسد یک مومن حقیقی برای سیر الی الله نیازی به عضویت در این شبکه‌ها داشته باشد.

پورحسینی با تاکید بر اینکه جامعه ایران یک جامعه احساسی است گفت: اکنون عضویت در این شبکه‌ها یک پرستیژ اجتماعی شده است و حتی برخی از متدینین هم صرفا برای عقب نماندن از جامعه اقدام به عضویت در این شبکه‌ها می‌کنند در حالی که خودشان هم با محتوای این شبکه‌ها مخالف هستند.

این کارشناس مسایل دینی خاطرنشان کرد: من تنها توصیه‌ای که دارم این است که همه جامعه با شناخت نسبت به مزایا و معایب این شبکه‌ها به عضویت آنها در بیایند و بدانند اگر فردا شخصیت دینی آنها متزلزل شد خود شرایط آن را پدید آورده‌اند.

قبل از هر چیز و بیش از آنکه مراکز ترک اعتیادی که نام بردیم از مراکز ترک اعتیاد به مواد مخدر هم بیشتر شوند، باید به یاد داشته باشیم که تنها کسی که می‌تواند ما را در رسیدن به فرهنگ صحیح استفاده مطلوب از فضاهای مجازی یاری کند فقط و فقط خودمان هستیم...نه پلیس سایبری و فیلترینگ‌های هوشمند و غیر هوشمند!

بیایید به خودمان قول بدهیم که از این پس چشم‌هایمان و حرف‌هایمان را هوشمندانه فیلتر کنیم و روی تمام عکس‌هایی که نباید ببینیم، روی تمام فیلم‌هایی که نباید تماشا کنیم، روی تمام حرف‌هایی که نباید بزنیم و روی تمام نبایدها یک ضربدر قرمز بزرگ بزنیم و اجازه بدهیم تا دنیای مجازی آنقدر امن شود که هرکس بتواند بی‌دغدغه آن را همپای دنیای واقعیش کند و کابوس نا امن بودن دنیای مجازی از خواب‌های شبانه‌مان فاصله بگیرد و جای تیتر «تاثیر شبکه‌های مجازی بر جوانان» تیتر «جوانانی که امنیت شبکه مجازی را افزایش دادند!» بگیرد.

******************

گزارش از فریبا خسروی

منبع : فارس