تقريبا حدود شش ماه از استقرار تيم جديد مديريتی در شهرداری قم میگذرد و پس از انتصاب سيدمرتضی سقاييان‌نژاد به عنوان شهردار قم، شهردار جديد تعدادی از مديران خود در اصفهان را به شهرداری قم آورد و يكی از اين مديران ابراهيم معتمدی است كه به عنوان قائم مقام شهردار قم از سوی سقاييان‌نژاد معرفی شد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی خبر قم ، در حالي كه در دوان قبلي مديريت شهري سمت قائم مقام بيشتر تشريفاتي بود، در دوره جديد گويا بيشتر امور اجرايي شهرداري به قائم مقام سپرده شده است.
در حالي با قائم مقام شهرداري قم به بيان برنامه‌ها، رويكردها، اقدامات صورت گرفته در طول اين شش ماه به گفت‌وگو پرداختيم كه وي از اوضاع كنوني شهرداري كه آن را «از هم پاشيدگي» مي‌نامد، گلايه‌مند است هرچند مي‌گويد: خوشبختانه در حال حاضر شرايط اصلا قابل مقايسه با شش ماه پيش نيست و تقريباً در شهرداري آرامش نسبي برقرار است كه اين موضوع مرهون همكاري شوراي اسلامي شهر، نگاه مديران استاني و حمايت جدي دستگاه‌هاي نظارتي استان است.
وضعيت موجود شهرداري قم در چه سطحي است و تا چه حد با جايگاه مطلوب خود فاصله دارد؟
با توجه به سابقه و تجربه‌اي كه در طول سال‌هاي گذشته كسب كرده بودم، فضاي ذهني اين حقير از وضعيت موجود شهرداري قم چيز ديگري بود. در حال حاضر حدود ۱۸۰ روز است كه در مجموعه شهرداري مستقر شديم و با تمام فعاليت‌هاي بخش‌ها و واحدهاي مختلف آشنايي داشته و شناخت كافي از ارتباطات درون سازماني و برون سازمان شهرداري قم به دست آورده‌ام.
تفكر من اين بود كه شهرداري قم لااقل چيزي شبيه به شهرداري اصفهان باشد و بستري مناسب فراهم است تا بتوان با برنامه و انرژي مثبت كار را با شدت بيشتري دنبال كرد؛ اما پس از گذشت دو هفته از ورود به شهرداري قم با معضلات متعددي مواجه شديم كه قابل هضم نبود.
به نظر مي‌رسد شهرداري قم دچار از هم پاشيدگي سازماني شده بود و اين براي شهري كه خاستگاه انقلاب اسلامي و پايتخت جهان تشيع است و قدرت زيادي در تصميم‌گيري‌هاي كشوري دارد و افراد خاصي در آن زندگي مي‌كنند اصلاً مناسب نيست و غير قابل تصور است.
عدم پرداخت مطالبات پيمانكاران از سال ۹۱ تاكنون و نبود آمار و اطلاعات دقيق از فعاليت‌هاي مختلف مصداق بارزي از بي‌نظمي حاكم بر سيستم موجود است كه بايد برنامه‌ريزي و ساماندهي شود.
براي جبران عقب‌ماندگي‌هاي شهرداري چه بايد كرد و شما در شهرداري قم چه برنامه‌هايي را در دستور كار قرار داديد تا نقاط ضعف برطرف شود؟
شهرداري قم در بسياري از زمينه‌ها دچار كاستي و عقب‌ماندگي است كه ريشه‌هاي مختلفي دارد و بايد تجزيه و تحليل شود. در برنامه‌ريزي استراتژيك بايد ابتدا وضع موجود را شناخت و وضع مطلوب را متصور شد و در نهايت راه‌هاي رسيدن به وضع مطلوب را با بهره‌گيري از منابع موجود مشخص كرد.
۷۰ درصد از مديريت، معطوف به شناخت دقيق از محيط است ولي متاسفانه در حال حاضر مي‌توان گفت فعاليت‌هاي اجرايي شهرداري بدون شناخت از منابع، بدنه شهرداري، وضعيت استان و مردم‌شناسي و ... صورت گرفته است.
بحث مديريت در فضاي مديريت شهري بسيار متفاوت از مديريت در ساير ارگان‌هاست و به‌كارگيري تجارب، نگاه علمي و در اختيار داشتن ظرفيت اجرايي خوب، مي‌تواند بسيار كارگشا باشد.
شهرداري قم در حال حاضر، اعتماد و سرمايه اجتماعي را كه بزرگترين دارايي مجموعه شهرداري است تا حدي از دست داده است و اين كار را خيلي سخت مي‌كند؛ چراكه شهرداري به عنوان بزرگترين نهاد فرهنگي، اقتصادي، اجتماعي و سياسي در شهرها كار مي‌كند و محل درآمد آن از مردم است؛ اگر اعتماد نباشد كاري نمي‌توان انجام داد و اگر مردم در كارهاي شهري مشاركت نداشته باشند هيچ پروژه‌اي به سرانجام نخواهد رسيد.
به نظر شما چرا اعتماد به شهرداري در حوزه مردمي و مسئولان از بين رفته است؟
بي‌اعتمادي مردم و مسئولان به شهرداري علل و ريشه‌هاي مختلفي دارد كه بايد مطالعه شود. نخستين آفت در شهرداري سياسي‌كاري و سياسي‌بازي است؛ شهرداري يك مجموعه اجرايي است كه شهروندان از تولد تا ۳۰ سال پس از مرگ با آن درگيرند و اگر دچار اين آفت شود به خود و مردم لطمه مي‌زند و در شهرداري فقط بايد با روحيه جهادي كار، كار و كار شبانه‌روزي كرد.
موضوع دوم، بي‌انضباطي در مجموعه شهرداري است. مشكلات متعددي كه در قراردادهاي مشاركتي وجود دارد، تعداد قرارداد با سرمايه‌گذاران، عدم تعريف مناسب پروژه از ابتدا، مشخص نبودن دقيق موضوعات با سرمايه‌گذار يا مشاركت‌كننده و... كار را به جايي رسانده كه گفته مي‌شود بهتر است شهرداري كار مشاركتي و سرمايه‌گذاري نكند؛ در حالي كه بهترين فعاليت در وضعيت ركود انجام پروژه‌هاي مشاركتي و سرمايه‌گذاري است.
همچنين مشكلات متعددي كه در پروژه‌هاي عمراني سطح شهر است موجب نارضايتي مردم و سلب اعتماد آنها شده است. پروژه‌هايي داريم كه از سال ۸۹ شروع شده اما هنوز به سرانجام نرسيده و شهروندان از اين بي‌برنامگي مفرط شاكي هستند.
يكي ديگر از مشكلات شهرداري كه موجب سلب اعتماد مردم شده وعده‌هاي مختلف در افتتاحيه پروژه‌هاست و اينكه پروژه‌اي را تملك نكرده وارد اجرا شده‌اند، در حاليكه اين كار اساساً غلط است و منجر به قراردادهايي شده كه شهرداري را دچار ضرر و زيان مالي زيادي كرده است.
اينگونه كه مي‌گوييد در شهرداري قم پروژه‌ها پيش از مهيا شدن پيش‌زمينه‌هاي اجرايي شدن، كليد خورده است و همين مسئله موجب اجراي پروژه‌هاي متعدد ولي نيمه كاره در سطح شهر شده است، آيا با اين مسئله موافقيد؟
وقتي مي‌خواهيم وارد يك پروژه شويم بايد تمام پيوست‌هاي يك پروژه اعم از خصوصيات، اولويت، حد و اندازه پروژه، تبعات اجتماعي آن و ارزيابي توان اجرا و قدرت مالي سنجيده شود و پس از آن طبق جدول زمان‌بندي صحيح پروژه پيشرفت كند.
با اتمام پروژه‌ها، مردم حلاوت آن را مي‌چشند و اعتمادشان افزايش مي‌يابد، اما در فضايي كه پروژه‌هاي متعدد، نيمه كاره به حال خود رها مي‌شوند هم مردم نااميد مي‌شوند و هم بدنه اجرايي شهرداري آن شادابي را از دست مي‌دهد.
يكي از رويكردهايي كه در گذشته دنبال مي‌شد دريافت تسهيلات براي اجراي پروژه‌هاي شهري بود؛ آيا دريافت تسهيلات براي انجام پروژه‌هاي شهرداري نادرست است؟
آنچه مسلم است، وام في نفسه در شرايط ركود خوب است؛ اما عدم برنامه‌ريزي صحيح براي مصرف هدفمند و بازپس دادن وام، عدم در نظر گرفتن ميزان ارزش افزوده در پروژه‌اي كه قصد اجراي آن را داريم منجر به گرفتن وام‌هاي متعدد و اوراق مشاركت و عدم بازپرداخت آنها شده است تا جايي كه شهرداري در حال حاضر حدود يك هزار و ۵۰۰ ميليارد تومان بدهي بانكي دارد، با حدود روزي يك ميليارد تومان سود بانكي! اين كار غلط است و اين مدل وارد شدن نشان از بي‌برنامگي است.
مداومت بر دريافت وام، موجب ايجاد رخوت و تنبلي در سازمان مي‌شود. تا وقتي كه درآمدهاي خوبي وجود دارد نياز به وام نيست بلكه بايد سرمايه موجود را مديريت كرد. در شرايط بي‌ثباتي دريافت وام‌هاي مكرر اقدامي بي‌منطق است. البته دريافت وام در دوران ركود خيلي خوب است اما بايد براي آن برنامه داشت و محاسبات دقيق انجام داد. در واقع وام گرفتن براي زماني است كه در مديريت شهري به شرايط اضطرار برسيم. نبايد مطالبات را رها كرد و وام گرفت.
ابتدا بايد تمام تلاش‌ها براي بازپس گيري مطالبات انجام شود و سپس در صورتي كه طرح توجيهي وجود داشت درخواست وام كرد. وامي كه برنامه‌اي براي بازپرداخت آن وجود ندارد ضرر روي ضرر است و باري است بر دوش مديران بعدي؛
نظر شما در خصوص ساختار فعلي شهرداري چيست و گويا انتقاداتي را به تغيير ساختاري كه در شهرداري قم صورت گرفته داشته‌ايد و برنامه‌ريزي براي بازگشت به ساختار قبلي آغاز شده است؟
تلفيق معاونت عمراني، ترافيك و شهرسازي كاري كاملا اشتباه است و حتي تغيير ساختار يك سازمان بزرگترين پروژه است كه چنانچه خوب بررسي و برنامه‌ريزي نشود كيان سازمان از بين مي‌رود. از بين بردن ساختار شهرداري معضلي است كه بازسازي آن خيلي زمان‌بر است. تغيير ساختار شهرداري در هيچ كلانشهري اجرا نشده است اما متاسفانه شهرداري قم اين كار را انجام داده و طلايه‌دار آن بوده است، به چه قيمتي خدا مي‌داند.
يكي ديگر از چالش‌هاي فراروي شهرداري قم اين است كه تمام درآمدهاي مناطق در ستاد متمركز شده است بدون در نظر گرفتن اينكه، اين اقدام يك تيغ چند لبه است؛ در ظاهر كار خوبي است اما انگيزه، رقابت و هويت مناطق را از بين برده‌ايم.
تجميع درآمدها كه نسبت به آن انتقاد داريد چه آسيب‌هايي به دنبال خواهد داشت؟
متاسفانه در حال حاضر با تجميع درآمدها در ستاد، انگيزه‌اي در مناطق براي درآمدزايي و فعاليت وجود ندارد در حالي كه يكي از اركان مديريت ايجاد انگيزه است. شهرداري قم از اين نكته غافل شده است كه شهردار هر منطقه به دليل شناخت موقعيت و مشكلات روزمره شهروندان خود حكم يك شهردار را دارد و لذا اختياراتي به مناطق داده نشده است.
رسالت ستاد، اعطاي كمك فكري و برنامه‌اي و نظارت عالي بر مناطق است. در واقع مناطق بايد مثل يك سازمان مستقل باشند كه درآمدها و هزينه‌هايش را مديريت مي‌كند و البته ستاد هم در مواقعي كمك كند.
شهرداري قم با چه معضلات ديگري روبه‌رو است؟
برنامه‌محور نبودن پروژه‌ها از مهم‌ترين معضلات شهرداري قم است. مگر مي‌شود رينگ سوم يك پروژه راه‌اندازي شود در حالي كه رينگ اول تمام نشده!! حتي در برخي پروژه‌ها مشاهده شده كه محدوده اجراي آن خارج از محدوده تعيين شده است، با توجه به شفافيت ايجاد شده در اين مدت، شهرداري قم اصلاً برنامه‌محور پيش نرفته و همچنين پروژه‌ها خوب كارشناسي نشده بلكه مديريتي پيش رفته است. البته ما منكر اقدامات خوب گذشته نيستيم.
پروژه‌هاي خوبي هم مثل عمار ياسر تعريف شده است اما هنر مديريت اين است كه راهكاري بيابيم كه كار به بهترين شكل ممكن انجام شود. بي‌شك شروع هر پروژه‌اي بدون برنامه و صرف اتكا به وام‌هاي فضايي بدون تفكر نحوه بازپرداخت آن امري عبث و دردسرساز است.
نبايد فراموش شود كه پروژه‌هاي نيمه‌كاره خود موجب بسياري از معضلات اجتماعي و نهايتا نارضايتي مردم است. استراتژي ما اين است كه يا كاري را شروع نكنيم و يا طبق برنامه و بر اساس زمان‌بندي پيش برويم كه تحقق اين امر به سه ضلع شرايط اقتصادي، توان اجرايي و مديريتي و همراهي شهروندان بستگي دارد.
برنامه شما براي رفع اين چالش‌ها چيست؟
يك مدل نگاه اين است كه ما بگوييم ما آمديم و يكي دو سال بعد هم مي‌رويم و به انجام كارهاي ظاهري و نمايشي بپردازيم اما نگاه ديگر كه بسيار تاثيرگذار است و اعتقادي است، انجام امور زيرساختي است؛ در عين اينكه حواسمان به كيفيت فضاهاي شهري هم باشد.
در واقع شاخصه وضع موجود، بحث بي‌اعتمادي و از بين رفتن سرمايه اجتماعي است و حالا ما با تجربه، شناخت و ظرفيت و توانايي كه داريم بايد به همه امور به صورت زيربنايي نگاه مي‌كنيم و همان گونه كه مي‌دانيد كار زيرساختي، فرايندي زمان‌بر است.
ما معتقديم شوراي اسلامي شهر، مسئولان و مردم بايد بدانند كه وضع موجود چيست و قرار است اين وضع موجود را با ايجاد نظم، ترميم ساختار، برنامه‌ريزي و فكر به وضع مناسب برسانيم كه بستر خوبي فراهم شود تا بتوان با سرعت و شتاب حركت كرد.
خوشبختانه شهردار محترم و فرهيخته قم بر تصميم‌گيري به صورت جمعي تاكيد دارد و هيچ كس به صورت فردي تصميمي را اتخاذ نخواهد كرد. اين خود يك نقطه قوت است چرا كه با جابه‌جايي نيروها نبايد بخشي از اطلاعات يك مجموعه از دست برود بلكه همه بايد در جريان سياست‌ها، رويكردها، فرايندها و فعاليت‌ها باشند.
در حال حاضر شهرداري قم با دستگاه‌هاي مختلف استان در كمال تعامل و همكاري اختلاف حساب دارد. دنبال ساماندهي اين وضعيت و تدوين تفاهم‌نامه با آنها هستيم تا كاملا شفاف شود.
در خصوص پروژه بلوار پيامبر اعظم (ص) چندين جلسه مفصل كاري برگزار كرده‌ايم، ميزان تملك‌ها مشخص شده و بررسي‌هاي كارشناسانه در اين خصوص و ساير پروژه‌هايي چون عمار ياسر، بيگدلي، زينبيه، فقيهي و ... در حال انجام است. تعامل بسيار خوبي با اعضاي شوراي اسلامي شهر وجود دارد و اميدواريم با استفاده از تجارب اعضاي شورا بتوانيم به تعهدات خود عمل كنيم.
ما براي هر كدام از فرايندها و پروژه‌هاي عمراني برنامه داريم. ساماندهي نظم اداري و مالي تا پايان سال از جمله برنامه‌هاي در دست اجرا است چرا كه تا زماني كه يك سيستم مالي منظم نداشته باشيم، نمي‌توانيم خوب حركت كنيم.
خوشبختانه در حال حاضر شرايط اصلا قابل مقايسه با شش ماه پيش نيست و در شهرداري آرامش نسبي برقرار است كه اين موضوع مرهون همكاري شورا، نگاه مديران بالادست، حمايت دستگاه‌هاي نظارتي و مجموعه استاني است.
از جمله اقدامات در دست اجراي شهرداري، برنامه‌ريزي در حوزه املاك، ساماندهي مباحث ماده ۱۰۰، نظام‌مند كردن سيستم مالي – اقتصادي، ايجاد سيستم آمار و اطلاعات دقيق، راه‌اندازي سيستم كنترل پروژه در كل بدنه شهرداري، انجام برنامه قم ۱۴۰۱ و ۱۴۱۴ است.
ما بر اين باور هستيم كه خدمت در شهر مقدس قم كه شهر اهل بيت است، خدمت به جهان تشيع است و افتخار مي‌كنيم كه خادم اين شهر هستيم و ان‌شاءالله بايد با كار، كار و كار شبانه‌روزي، اين شهر كه به عنوان نماد تمدن و پايتخت جهان شيعه است در تمام مولفه‌ها تقويت شود.
قم بايد به شهري با نظم و ساختار ويژه تبديل شود و وقتي از آن به عنوان نماد تمدن و پايتخت جهان شيعه صحبت مي‌شود بايد اين موضوع در ظاهر شهر هم مشخص باشد.
منبع : شهر نیوز