براساس گفته‌های یکی از دست اندرکاران صنعت آب قم در جلسه‌ای که اخیرا برگزار شده، استوار است، احتمالا بخشی از آب شرب مردم قم به نیترات آلوده است و مصرف آن قبل از تصفیه با دستگاه‌های تصفیه نیترات اثرات نامطلوبی به دنبال دارد.
به گزارش قم نا به نقل از قم نگار ، پرونده آلودگی آب قم بار دیگر باز شده است، اما این بار دیگر نمی‌توان این آلودگی را به گردن سختی EC بالای آب انداخت زیرا آلوده کننده آب قم، اکنون نیترات است.
تایید آلودگی آب قم به نیترات در یک تحقیق دانشگاهی
بررسی آب قم برای وجود نیترات قبلا نیز صورت گرفته است. در یک تحقیق دانشگاهی برای ارائه به همایش محیط زیست، انرژی و صنعت پاک در سال 92 که به صورت پوستر ارائه شده است، با نمونه گیری از 30 چاه در مدار قم، وجود باكتري‌هاي د نيتريفيان (احياكننده نيترات) در آب چاه هاي استان قم با دو روش كشت و PCR ثابت شد.
در این تحقیق از 30 حلقه چاه در مدار، وجود آلودگی در 4 حلقه چاه تایید شده است. اما اکنون این چاه‌ها بنابر آمار سال 92 شرکت آب و فاضلاب استان قم به 59 حلقه رسیده است و اگر همین تقریب بدون هیچ تغییری محاسبه شود، حداقل 8 حلقه چاه دارای باکتری د نیتریفیان است و براساس این تحقیق می توان گفت حداقل 10 درصد چاه های قم به نیترات آلوده هستند.
چاه‌های بستر قمرود، عامل اصلی آلودگی آب قم به نیترات
به نظر می رسد مصرف بیش از حد آب در تابستان اخیر، سبب شده است تا آلودگی نیترات آب قم توسعه یابد. در جلسه شورای حفاظت آب قم که اخیرا برگزار شده است، چاه های بستر قمرود، عامل اصلی آلودگی عنوان شده اند، چاه هایی که اصولا نباید در مدار باشند، اما به علت مصرف بالای آب در تابستان اخیر، وارد مدار شده اند و سلامتی آب قم را وارد مخاطره کرده اند.
خطرات نیترات بالای آب چیست؟
دكتر مجيد افيوني استاد گروه خاك شناسي و عضو هيأت علمي دانشگاه صنعتي اصفهان، دانش آموخته برتر آمريكا، متخصص در آلودگيهاي آب و مدل سازي سرعت املاح در خاك و پژوهشگر نمونه استان اصفهان در سالهاي 85ـ84 درباره خطرات نیترات در آب می‌گوید: ورود نيترات از طريق آب آشاميدني و غذا و غلظت بالاتر از حداستانداردهاي جهاني به بدن انسان و دام موجب اختلالاتي در آنها مي‌شود.
وی می‌افزاید: مهمترين بيماري كه در انسان و دام بوجود مي‌آيد، متهموگلوبينميا است. در اين بيماري، نيترات دردستگاه گوارش (معده) احيا و به نيتريت تبديل مي‌شود. حلاليت نيتريت نيز مانند نيترات، در آب بسيار بالاست و به سهولت از ديواره‌هاي دستگاه گوارش عبور و وارد خون مي‌شود و آهن موجود در هموگلوبين را اكسيد و به آهن سه ظرفيتي تبديل مي‌كند كه اين باعث ايجاد رنگدانه‌هاي قهوه‌اي مت هموگلوبين مي‌شود كه قادر به انتقال اكسيژن در خون نبوده و باعث اختلال در رسيدن اكسيژن به بدن خواهد شد و در صورت تداوم، منجر به خفگي و مرگ مي‌شود.
ستاد گروه خاك شناسي و عضو هيأت علمي دانشگاه صنعتي اصفهان، تصریح می‌کند: علايم اين بيماري، رنگ متمايل به آبي مخصوصاً دور چشمها، دهان و لبها؛ سردرد مي‌باشد و بيشتر در كودكان زير 6 ماه اتفاق مي‌افتد. نيترات موجود در آب آشاميدني يا مواد غذايي باعث ايجاد اختلالات تنفسي و خوني در كودك مي‌شود و عامل ايجاد نوعي بيماري به نام سندرم چشم آبي در كودكان است كه در نهايت به مرگ كودك منجر مي‌شود.
در بزرگسالان نيز نيترات در بدن تبديل به نيتريت شده و با تركيب با آمينها، تركيب نايروس آمين را بوجود مي‌آورد كه تحقيقات حاكي از عوامل مهم ايجاد سرطان در انسان است. در دامها نيترات موجب سقط جنين، كاهش توليد شير و مرگ آنها مي‌شود.
مخفی کاری در مورد آلودگی نیترات قم کافی است
به نظر می رسد وزارت نیرو باید مردم قم را از خطری که در کمین آنهاست، مطلع کند. خطری که با استفاده از تصفیه کنندگان خانگی موثر، به نحو چشم گیری کاهش می یابد اما وزارت نیرو و نمایندگان استانی آن، سیاست خود را بر نفی این دستگاه ها استوار کرده اند.
تغییر رنگ آب قم، افزایش سختی آب یا دیگر مشکلات، تاکنون سبب این نشده است که شرکت آبفای قم استفاده از دستگاه های آب شیرین کن خانگی را توصیه کند اما به نظر می رسد مردم دیگر چاره ای جز استفاده از آن ها ندارند.
پس از انتشار این گزارش ، روابط عمومی شرکت آبفای قم، در جوابیه‌ای، ضمن تایید وجود نیترات در آب، آن را کمتر از یک پنجم حد مجاز عنوان کرده است و خبر از عدم استفاده از چاه‌های با میزان نیترات بالا برای آب شرب داده است.
متن کامل این جوابیه به شرح زیر است:
مسئول محترم سایت خبری قم‌نگار
با سلام
احتراماً با توجه به انتشار گزارش خبری با عنوان «آیا آب قم به نیترات آلوده شده است؟ / وزارت نیرو به مردم گزارش دهد» در مورخه ۲۰ تیر ۱۳۹۴ با کد مطلب 31361 در آن سایت، خواهشمند است طبق قانون مطبوعات نسبت به درج جوابیه ذیل در مورد این خبر اقدامات لازم را مبذول فرمایید.
آب شبکه بهداشتی قم در حد استاندارد شرب/نیترات در شبکه آب قم مطابق با استاندارد ملی ایران
«در تحقیق دانشگاهی ذکرشده در این گزارش که اتفاقاً به پیشنهاد شرکت آب و فاضلاب و توسط تجهیزات پیشرفته PCR این شرکت انجام شده است 30 حلقه از چاه‌هایی که دارای بیش‌ترین غلظت نیترات بودند مورد بررسی قرار گرفته‌اند.
از این تعداد چاه، 4 حلقه که وجود باکتری‌های دنیتریفیان در آن ثابت شده است یک حلقه به خاطر EC بالا سال‌هاست که از مدار خارج بوده و سه حلقه دیگر صرفاً جهت آبیاری فضای سبز شهری استفاده می‌شود.
یادآور می‌شود در حال حاضر میانگین نیترات شبکه آب قم کمتر از 10 میلی‌گرم بر لیتر است که طبق استاندارد ملی ایران به شماره 1053 حداکثر مجاز نیترات 50 میلی گرم بر لیتر است.
از مهم‌ترین دلایل پایین بودن نیترات در شبکه آب شهر قم این است که حدود 80 درصد آب شهر از منابع سطحی با نیترات کمتر از 5 میلی‌گرم بر لیتر، 10 درصد از چاه‌های دشت علی‌آباد با نیترات کمتر از 11 میلی‌گرم بر لیتر و مابقی از چاه‌های شهری تأمین می‌شود که پس از اختلاط با منابع دیگر وارد شبکه آب شهری می‌شود.
همچنین در بحث مطرح‌شده در جلسه شورای حفاظت آب قم، تاکید بر اجرای شبکه فاضلاب جهت جلوگیری از آلودگی چاه‌های آب شهری قم به عنوان صیانت از ذخایر استراتژیک محلی آب بوده است نه تأیید آلودگی چاه‌های قم به نیترات.
لازم به ذکر است که از سال 1375 طرح اضطراری جمع‌آوری و تصفیه فاضلاب شهر قم با اولویت حریم چاه‌های بستر رودخانه آغاز شده است که نتیجه آن کنترل افزایش نیترات چاه‌های شهر قم بوده است و از سال 1388 پس از بهسازی 21 حلقه از چاه‌های شهر با استفاده از روش‌های پیشرفته مافوق صوت و مافوق فشار مقدار نیترات به مقدار قابل توجه‌ای نیز کاهش یافته است.
اما در خصوص دستگاه‌های آب‌شیرین‌کن خانگی با توجه به تحقیقات مشترک انجام گرفته با دانشگاه علوم پزشکی و مشکلات مرتبط با این دستگاه‌ها، اظهارنظر برای توصیه به استفاده یا عدم استفاده از آنها به عهده شرکت آب و فاضلاب نیست.
همچنین گفتنی است با توجه به افتتاح پروژه انتقال آب از سر شاخه‌های دز به قم و بهبود کیفیت آب شهری، در حال حاضر کیفیت آب شبکه بهداشتی در حد استاندارد شرب است با این حال شرکت آب و فاضلاب جهت افزایش سطح سلامتی شهروندان، شبکه آب شرب قبلی را که آب آن بسیار گوارا و در حد استاندارد آب شیرین کن‌ها است را نیز حفظ کرده است.
روابط عمومی و آموزش همگانی
شرکت آب و فاضلاب استان قم